Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասունանում արտգործնախարարությունում . «Ժողովուրդ»          Տեսանյութ.Խավարման կարգ` ի հիշատակ Քրիստոսի մատնության և չարչարանքների       Մարտի 29-ին կդադարեցվի հետևյալ հասցեների ջրամատակարարումը    

04 սեպ 2021 12:30

«Եթե թուրքը խաղաղության մասին է խոսում, ուրեմն պատերազմ է լինելու».«խաղաղության դարաշրջանի» անվան տակ դեպի ի՞նչ թակարդ ու հորձանուտի մեջ են ներքաշում մեզ

Նորանշանակ կառավարության կողմից ՀՀ ԱԺ ներկայացված ծրագրի ընդունմամբ Փաշինյանի կողմից փաստացի հայտարարվեց «խաղաղության դարաշրջանի» մեկնարկը, ինչը շատ նման է կոմունիզմի կառուցման ծրագրին: Թե՛ խաղաղությունը, թե՛ կոմունիզմը հրապուրիչ են, ժողովրդահաճո, բայց և անիրատեսական: Իսկ ինչո՞ւ հենց «խաղաղության դարաշրջանն» ընտրվեց այս կառավարության ծրագրի գլխավոր առանցքը: Որովհետև խաղաղությունը բոլոր ժամանակներում եղել է մարդկության մեծագույն երազանքը: Ինչպես Ցիցերոնն է ասել, «խաղաղությունն այնքան կարևոր է ու բարերար, որ հենց այս բառն է ամենաականջահաճոն մարդկանց համար»:


Իսկ «խաղաղության դարաշրջանը» այս կառավարության պոպուլիզմի հերթական դրսևորումներից մեկն է, հայ ժողովրդին մոլորեցնելու թմրանյութի հերթական չափաքանակը: Մինչդեռ պետք է նկատի ունենալ, որ, ինչպես 20-րդ դարի հայտնի ռուս փիլիսոփա Սեմյոն Ֆրանկն է նշել, «ոչ մի չարագործ և հանցագործ չի գործել այնքան չարություն աշխարհում, այնքան մարդկային արյուն չի թափել, որքան մարդիկ, ովքեր ցանկանում են լինել մարդկության փրկիչները»: Անհնար է անընդհատ խաղաղ ապրելը, և սարսափելի է անընդհատ կռվելը. որպես օրինաչափություն՝ խաղաղությանը հաջորդում է պատերազմը, այնուհետև նորից խաղաղությունը, և այսպես՝ անվերջ: Սա է մարդկության կյանքի ներքին տրամաբանությունը:«Խաղաղությունն ընդմիջում է, որը կազմակերպվում է պատերազմների միջև, որպեսզի գեներալները կարողանան գրել իրենց հուշերը»,- ասել է ֆրանսիացի սցենարիստ և դրամատուրգ Մարսել Աշարը:


Իսկ խաղաղությունը, որպես այդպիսին, միֆ է, ոչ ոք չի կարող երկարատև խաղաղություն երաշխավորել կամ խոստանալ, որովհետև խաղաղությունը պայմանավորված է բազմաթիվ օբեկտիվ ու սուբյեկտիվ գործոններով: Իսկ այս խաղաղությունը չի կարող տևական լինել. անարդար պատերազմով՝ թուրքի ու վարձկանների օգնությամբ ազերիների հաղթանակն ու պարտադրված զինադադարը ժամանակավոր բնույթ են կրելու և չեն կարող հանգստացնել հային: Չի կարող, որովհետև մեզանից մեր հայրենիքն են խլել: Խաղաղություն կլիներ, եթե հարցին ոչ թե միակողմանի, այլ փոխշահավետ և արդարացի լուծում տրվեր:


Իսկ ո՞ւմ հետ ենք խաղաղության դարաշրջանի սկիզբն ավետում՝ թուրքի՞, ադրբեջանցո՞ւ: Այն թուրքի՞, որը 106 տարի առաջ ցեղասպանեց մեր նախնիներին, որն ընդամենը մեկ տարի առաջ զենք էր մատակարարում Ադրբեջանին, վարձկաններ էր տեղափոխում Արցախ հային սպանելու համար, այն Թուրքիայի՞, որը երբեք չի հրաժարվելու իր պանթյուրքիստական ծրագրերից, որի խղճին է ծանրացած երեք ազգերի՝ հայերի, հույների և քրդերի ցեղասպանությունը: Դա նույն Թուրքիան է, որը հանդիսանում է ահաբեկչության հովանավորչության և իսլամիզմի ու պանթյուրքիզմի ծայրահեղական գաղափարախոսության տարածման հիմնական կենտրոններից մեկն աշխարհում, և այսօր էլ ականատես ենք լինում նաև Մերձավոր Արևելքում, Իրաքում,Կիպրոսում, Հունաստանի հետ հարաբերություններում և Միջերկրական ծովում նրա անսանձ ու ագրեսիվ պահվածքին:


Հունական ասացվածքն ասում է. «Եթե թուրքը խաղաղության մասին է խոսում, ուրեմն պատերազմ է լինելու»: Թուրքիայի վարչապետ Իսմեթ փաշան 1925 թ. ապրիլի 27-ին «Վաքիթ» թերթում հրապարակված հայտարարության մեջ ընդգծում էր, որ ռեժիմը ռասիզմի մեջ հետևողական է լինելու. «Ազգությունը մեզ միացնող միակ բանն է: Մեր պարտականությունը թուրքական հայրենիքում գտնվողներին անհապաղ թուրք դարձնելն է: Թուրքերին ու թուրքիզմին ընդդիմացող տարրերին վերացնելու ենք: Հայրենիքին ծառայողներին ընտրելիս առաջնորդվելու ենք նախ և առաջ այդ մարդկանց թուրք և թուրքիստ լինելու հանգամանքով...»: Թուրքերը երբեք չեն հրաժարվելու այս մտքից: Թուրքերի մեջ ձևավորվեց այն մտայնությունը, թե կայսրության դժբախտությունների պատճառը քրիստոնյա հպատակներն էին, ինչը նաև հանդիսացավ Ցեղասպանության պատճառներից մեկը, և պանթյուրքիզմի հիմնական զոհերը դարձան հայերը:


Հետամնացությունն ու նացիոնալիզմը թուրքերի մեջ ծնեցին ատելություն մյուս էթնիկ խմբերի և առաջին հերթին հայերի նկատմամբ, որոնք իրենց մարդկային, գիտական, ստեղծագործական, գործարար որակներով ու արտաքին հաճելի տվյալներով ստվերում էին թողնում թուրքերին և հարուցում նրանց նախանձն ու ատելությունը: Այդ է վկայում նաև 1917 թ. արաբական հրապարակախոս Ֆաիզ էլ-Հուսեինի խոսքերը հայերի մասին. «...Հայ ազգը այն համարձակ ազգն է, որը զարմացրել է աշխարհին իր քաջությամբ, վճռականությամբ, զարգացածությամբ, իր խոր և ընդգրկուն գիտելիքներով, որը դեռ երեկ Օսմանական Կայսրության ամենաուժեղ և բարձր մշակույթ ունեցող էթնոսն էր»: Թուրքը անհուսալի ու անվստահելի գործընկեր է, նա երբեք չի պահում իր խոստումը, պատասխանատվություն չի զգում իր արարքների համար:


Թուրքի, այսպես կոչված, «իմաստուն» դիվանագիտության փիլիսոփայության հիմքում ընկած է բոլորին խաբելու ու քցելու, քծնելու, շողոքորթելու ու կաշառելու մշակույթը: Այստեղ կես կատակ-կես լուրջ տեղին է մեջբերել Պյոտր Առաջինի խոսքերը. «Երեքին մի հավատա՝ կնոջը մի հավատա, թուրքին մի հավատա, չխմողին մի հավատա»: Ղուրանում թուրքերն անվանվում են «մարդկության թշնամիներ ու գազաններ», «ռասա, որ մարդկությանը թշվառություն բերեց»։ «Ո~վ, Հիսո՛ւս, ինչպե՞ս երկինք համբառնամ, Թե, մարդը սա է, ես գա՛յլ կդառնա՛մ, Ես օ՛ձ կդառնա՛մ, թե մարդը սա՛ է, Աստված ի՛մ, թե մեկ էլ աշխարհ գա՛մ, Ինձ վա՛գր ծնի՛ր, թե մա՛րդը`սա՛ է...»: «Հայոց Դանթեական» հանճարեղ պոեմում թուրքերի մասին այսպես է գրել Հովհաննես Շիրազը: Իսկ թուրքերի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքը Եվրոպայում սկիզբ է առել դեռևս խաչակրաց արշավանքների ժամանակներից, երբ 1400-ականներին թուրքերը նվաճել էին Բալկանները, հասել Եվրոպայի մատույցներ, պաշարել Վիեննան, և նրանց հանդեպ մեծ վախ ու հակակրանք կար: Այդ ժամանակ էր, որ եպիսկոպոս Հովհան Ֆաբերը (1478-1541 թթ.) թուրքերի մասին հետևյալ կերպ էր արտահայտվել. «Աշխարում թուրքերի պես անգութ ու վայրենի ցեղ չկա: Նրանք առանց տարիքի և սեռի խտրականության սպանում են թե՛ մեծին, թե՛ փոքրին և թե՛ անգամ մոր արգանդում գտնվող մանկանը»:


Թուրքերի հոգեբանության հիմքում ի սկզբանե ընկած էին նրանց մոլեռանդությունը, բարբարոսությունը, դաժանությունը, զավթողականությունը, ռասիզմն ու ազգայնամոլությունը, ինչը միջնադարից այս կողմ ոչ մի փոփոխության չի ենթարկվել, և նրանց մոտ ամենևին էլ ձեռքբերովի հատկություն չէ, այլ անցել է մայրական կաթով:


Վերջապես գնում ենք խաղաղության ո՞ր Ադրբեջանի հետ: Այն Ադրբեջանի՞, որը 1988 թ. Սումգայիթում հայերի նկատմամբ վերաբերվեց ամենադաժան ու անմարդկային ձևով, որը պետականորեն հայի նկատմամբ ատելություն է սերմանում իր երկրում, որը հայ զոհերի պուրակ է կառուցում, որն ամեն Աստծո օր ոտնձգություն է իրականացնում ինքնիշխան Հայաստանի ու Արցախի նկատմամբ, շուրջ մեկ տարի պատանդ է պահում հայ զինվորներին, որի «պսևդոսուլթանը» հեգնում ու հոխորտում է, թե Սյունիքը, Վարդենիսը, Սևանը, Երևանը ադրբեջանական պատմական տարածքներ են, թե այլևս չկա ինքնիշխան Հայաստան, չկա Արցախի հարց: Ալիևն այնպես է հոխորտում, հեգնում ու երևակայում, կարծես մոռացել է, թե ինչպես էին 90-ականներին մարդկային ու ռազմական ռեսուրսների՝ մի քանի անգամ առավելություն ունենալու պայմաններում հաշտության պայմանագիր աղերսում հայերից: Ախր, մենք ադրբեջանցուն շատ լավ գիտենք, ախր, ադրբեջանցին ո՞վ է, որ հային հաղթեր: Բայց, ինչպես ժողովուրդն է ասում, «եթե գողը տնից չլինի, եզն էլ երդիկից դուրս չեն հանի»:


Ախր, ադրբեջանցին ե՞րբ է ազգ կամ պետություն եղել, որ հիմա էլ պատմական հայրենիքից է խոսում: Ռուսական կայսերական բանակի գեներալ Անտոն Դենիկինն է ասել, որ «Ադրբեջանական հանրապետությունը հենց անվանակոչվելուց սկսած եղել է արհեստական»: Եթե ադրբեջանցին հաղթող էր, ինչո՞ւ ունենալով Հայաստանի բյուջեին հավասար ռազմական բյուջե և երեք անգամ շատ բնակչություն՝ չփորձեց այս 26 տարվա ընթացքում պատերազմ սկսել առանց Թուրքիայի ու վարձկանների օգնության: «Պատերազմիր այնպես, որ չամաչես տարածդ հաղթանակից»,- ասում էր մեծն Նժդեհը:


Տպավորություն է ստեղծվում, որ «խաղաղության դարաշրջանի» անվան տակ այս կառավարությունը Հայաստանը սահուն ձևով ներքաշում է Թուրքիայի ազդեցության և հպատակության թակարդն ու հորձանուտը:


«Իսկական խաղաղությունը պահանջում է, որ առաջին հերթին վերացվեն պատերազմի հասցեատերերը»,- ասել է ֆրանսիացի տաղանդավոր գրող Ռոմեն Ռոլանը: Ես ամենևին կողմնակիցը չեմ ատելության, անհանդուժողականության ու չարության: Մենք Աստծո կամքով ու ճակատագրի հեգնանքով պարտադրված ենք ապրել թուրքի ու ադրբեջանցու հարևանությամբ, և ուզենք, թե չուզենք, խաղաղությունն այլընտրանք չունի: Սակայն այդ խաղաղությունը պետք է լինի արժանապատիվ ու արդար, այն չպետք է լինի ի հաշիվ մեր ինքնիշխանության ու տարածքների կորստի: Այն պետք է լինի արժանապատիվ, խարսխված լինի մեր ռազմական հզորության, ազգային անկոտրում ոգու ու ճկուն դիվանագիտության վրա: Ինչպե՞ս կարող է խաղաղություն ունենալ մի ժողովուրդ, որն անհասկանալիորեն իր հերոսների ու հաղթողների նկատմամբ երախտամոռ է, իսկ պարտվողներին փառքի է արժանացնում ու գառ մորթում նրանց ոտքերի տակ, հետո նորից իշխանություն տալիս:


«Եթե ցանկանում եք խաղաղություն, պատրաստվեք դրան, պատրաստվեք դրան ՝ չխնայելով ձեր ուժերը, ձեր կյանքի ամեն օրը, ձեր օրերի ամեն ժամը»,- գրել է ավստրիացի ճանաչված լրագրող, գրաքննադատ, պատմաբան, դրամատուրգ Ստեֆան Ցվայգը: Կասկած չունեմ, որ մի օր մեր մեջ արթնանալու և գերիշխելու է հայի ազնվական գենը, Մաշտոցի, Նարեկացու, Նժդեհի ու Կոմիտասի գենը, այլ ոչ թե ստրուկի, վախկոտի ու ազգուրացի: Ֆրանսիացի նշանավոր գրող Անատոլ Ֆրանսը 1916 թ. ասել է. «Հայերը մեռնում են, բայց նրանք կգոյատևեն: Նրանց արյան, արժեքավոր արյան այն ոչ մեծ բաժինը, որ պահպանվել է, դրանից կծնվեն հերոսական ժառանգներ: Ազգը, որը չի ուզում մեռնել, չի մեռնի երբեք»:


ՀԱՅԿ ՂԱԶԱՐՅԱՆ


տնտեսագիտության թեկնածու





Մեկնաբանություններ


Համընկնող լուրեր