Մենք շուտով կիմանանք, թե ովքեր են եղել Crocus City Hall-ի ահաբեկչության պատվիրատուները. փորձագետ          Տեսանյութ.Արա, դուք վախեցած եք,Ճիշտ եք անում, որ վախենում եք.պահը մոտենում է.ինչ պլանավորել ենք, անելու ենք       Պուտինը հաջորդ հանդիպման ժամանակ Փաշինյանին ասել է. «Մենք զարմացած էինք, որ դուք այդպես որոշեցիք՝ ԼՂ-ն ճանաչել է Ադրբեջանի մաս    

22 դեկ 2022 14:48

«Արդյո՞ք ԱՄՆ-ն է սեղմել Կոսովոյի և Ղարաբաղի «կոշտուկները»․Արևմուտքը փորձում է «երկրորդ ճակատ» բացել Բալկաններում և Անդրկովկասում

regnum.ru-ն «Արդյո՞ք ԱՄՆ-ն է սեղմել Կոսովոյի և Ղարաբաղի «կոշտուկները»» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ պատմաբանները վաղուց են նկատել, որ իրադարձությունները Բալկաններում և Մեծ Կովկասում շատ հաճախ զարգանում են համաժամանակյա և հանդիսանում են տարածաշրջանային և նույնիսկ միջազգային քաղաքականության «նյարդային հանգույցներից»։ Խնդիրն անգամ երկու տարածաշրջանների այնպիսի հատկանիշը չէ, ինչպիսին էթնիկ բազմազանությունն է, որի նմանը չկա Եվրոպայում և Արևմտյան Ասիայում: Շատ բան կախված է նրանից, որ Հարավսլավիայի և ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո նրանց տարածքներում միաժամանակ սկսեցին բռնկվել էթնիկ և կրոնական հակամարտություններ, որոնց մի մասը մինչ օրս էլ չի լուծվել: Եթե ավելի խորանաք, ապա կտեսնեք, որ շատ բան կապված է նաև Անդրկովկասի և Բալկանների ենթաշրջանների աշխարհագրական պատկանելիության հետ, պատմական տարբեր դարաշրջաններում նրանց դասել են կա՛մ Եվրոպայում, կա՛մ Ասիայում, իսկ այժմ դրանք համարվում են «բուֆերային գոտիներ»:


Միևնույն ժամանակ, Արևմտյան Բալկանների երկրները փորձել են հաղթահարել «բուֆերային պատնեշը» և առաջ շարժվել դեպի միասնական Եվրոպա, մինչդեռ Անդրկովկասը կանգնած է եվրաատլանտյան կամ ռուսամետ կողմնորոշումների ընտրության առաջ: Պատահական չէ, որ 2014 թվականի ուկրաինական ճգնաժամի ի հայտ գալով Արևմուտքի կողմից Բալկաններն ու Անդրկովկասը նոր թափով սկսեցին ներքաշվել Եվրասիական աշխարհաքաղաքական հորձանուտը։ Նորից սկսեցին խոսել Բալկանների մասին՝ որպես «Եվրոպայի վառոդի տակառի», և Անդրկովկասի մասին՝ որպես «Ռուսաստանի հարավային պայթուցիկ ենթաորովայնի»: Հակամարտությունները այդ երկու տարածաշրջաններում ունեն իրենց պատճառներն ու դինամիկան: Բայց նրանք ունեն մի կարևոր ընդհանրություն. կոնկրետ մոտիվացիոն իրադարձությունների բեմականացում, որոնք սկսել են կտրուկ փոխել իրավիճակը: Ղարաբաղյան նոր շրջափուլը սկսվել է սեպտեմբերի վերջին ադրբեջանա-հայկական սահմանին բախումներով և շարունակվում է Լաչինի միջանցքի արգելափակմամբ և ադրբեջանցի «բնապահպանների» բողոքի ակցիաներով Շուշի քաղաքի մոտ։


Ճգնաժամը Կոսովոյում սկսվել է այն բանից հետո, երբ Պրիշտինան որոշել էր փոխարինել պետհամարանիշներն ու անձնական փաստաթղթերը, որոնք Բելգրադը տրամադրել էր հյուսիսային Կոսովոյում բնակվող սերբերին։ Դրանից հետո չճանաչված հանրապետության հյուսիսում սկսել են կրակոցներ ու պայթյուններ լսվել։ Այստեղ ամենազարմանալին այն է, որ և՛ Լաչինի միջանցքի հետ կապված պատմությունը, և՛ Կոսովոյում փաստաթղթերի փոփոխությունը հակամարտող կողմերը կարող էին հեշտությամբ լուծել ինչպես խաղաղ բանակցային գործընթացով, այնպես էլ այլ միջոցներով։ Բայց դա տեղի չի ունեցել, և ինչ-որ մեկն ակնհայտորեն սրացում է խաղում։ Երկու հարց է առաջանում. ինչո՞ւ հիմա, և ո՞ւմ է դա հետաքրքրում։ Առաջին հարցի պատասխանը կարծես թե ակնհայտ է. ուկրաինական ճգնաժամից հետո հավաքական Արևմուտքը ուղղակի կամ անուղղակի ներգրավվածությամբ փորձում է «երկրորդ ճակատ» բացել Բալկաններում և Անդրկովկասում։ Երկրորդ հարցի պատասխանը նույնպես կա: Հիմա հատկապես շահագրգիռ է ԱՄՆ–ը, որը ձգտում է ցույց տալ, որ Բրյուսելը բավարար ռեսուրսներ չունի Բալկաններում իրավիճակը սառեցված պահելու համար, իսկ Անդրկովկասում Ռուսաստանը, իբր, չունի բավարար ռեսուրսներ խաղաղ երկխոսություն պահպանելու համար։




Բայց փաստն այն է, որ թե՛ Կոսովոյի, թե՛ ադրբեջանա-հայկական ուղղությամբ ընթանում են զուգահեռ բանակցություններ, բացի Մոսկվայից, ևս երկու գծով՝ եվրոպական և ամերիկյան։ Իրավիճակն ավելի լայն գնահատելով՝ պարզվում է, որ Բալկաններում և Անդրկովկասում առկա ստատուս քվոն առաջին հերթին պետք է ձեռնտու լիներ Բրյուսելին՝ բացառությամբ Ռուսաստանին Անդրկովկասից դուրս մղելու ցանկությունը։ Կա վարկած, ըստ որի, իրադարձությունների զարգացումը ինչպես Կոսովոյում, այնպես էլ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում վերահսկվում է Թուրքիայի կողմից, որը փորձում է դուրս գալ «քրդական մկան թակարդից», որի մեջ նրան մղում են ամերիկացիները։ Այդ դեպքում ստացվում է, որ Կոսովոյի ճգնաժամը Բելգրադը չի հրահրել, ինչպես և Երևանը՝ Բաքվի հետ կապված։ Օբյեկտիվորեն Բալկաններում իրադարձությունների զարգացումը խարխլում է Սերբիայի նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի քաղաքական դիրքորոշումը, որը պատրաստ չէ Կոսովոյի համար պատերազմի և փորձում է խուսափել ԵՄ պատժամիջոցներից։ Նույն իրավիճակում է հայտնվել նաև Նիկոլ Փաշինյանը, որը դեռ չի հաղթահարել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում պարտության սինդրոմը։


Երկու ղեկավարներն էլ փորձում են վարել բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականություն և հնարավորինս արդյունավետ նստել երկու աթոռների վրա։ Բայց ինչպիսի՞ն են այդ դեպքում Բելգրադի և Երևանի հեռանկարները։ Նշենք, որ Կոսովոն մտադիր է ԵՄ-ին անդամակցելու հայտ ներկայացնել։ Ուստի, Վուչիչի վիճակը ծայրահեղ ծանր է, և, փորձագետների կարծիքով, «ամեն դեպքում հակամարտությունը կսրվի»։ Իսկ ինչի՞ են պատրաստվում Բաքուն և Երևանը՝ բանակցային գործընթացի շարունակմա՞ն, թե՞ պատերազմի։ Կարծիք կա, որ այժմ ԱՄՆ-ը, որի քաղաքականությունը Կոսովոյի հարցում տարբերվում է եվրոպականից, որոշակի ճնշում է գործադրում իրադարձությունների զարգացման վրա։ Եվ հետո: Սերբիայի նախագահն իր ռուս գործընկեր Վլադիմիր Պուտինից օգնություն չի խնդրել Կոսովոյի ճգնաժամի սրման հետ կապված, մինչդեռ Իլհամ Ալիևն ու Փաշինյանը մշտական հեռախոսային կապի մեջ են նրա հետ։ Ինչ վերաբերում է Բաքվի և Երևանի նկատմամբ Արևմուտքի ակտիվության աճին, ապա նրանք նախկինում նման ջանքեր էին գործադրել Վրաստանում, սակայն դրանք անարդյունավետ են եղել։


Մյուս կողմից՝ Ռուսաստանը շարունակում է ավելի շուտ հետևել իրադարձություններին, չի ցանկանում վիճել Ադրբեջանի հետ, որպեսզի խնդիրներ չստեղծի Թուրքիայի հետ հարաբերություններում։ Բայց նաև այնպես չէ, որ նա լքում է Հայաստանին։ Առայժմ ունենք այն, ինչ ունենք։ Ժամանակին Սերբիան պարտվեց պատերազմում 78 օրվա դիմադրությունից հետո, ավելի քան 40 օր տևած ուժեղ դիմադրությունից հետո հայերը պարտվեցին Արցախյան պատերազմում։ Հետո խաղաղապահ ուժեր են մտցվել Կոսովո և Ղարաբաղ, ինչը ցույց է տալիս, որ վեճն ու պայքարը հեռու են ավարտված լինելուց։


Մեկնաբանություններ


Համընկնող լուրեր