Կլինի էսկալացիա Սյունիքի ուղղությա՞մբ, թե՞ բախում Ադրբեջանի ու Իրանի միջև.Իրանը պատրաստվում է բոլոր սցենարներին, և դա է Ադրբեջանին ինչ-որ առումով՝ զսպում
«Ադրբեջանն Իրանի դեմ քաղաքականության հարցում մեկ գլխավոր հետաքրքրություն ունի»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան, արևելագետ Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով Իրան-Ադրբեջան-Իսրայել նոր թափ առնող ռեգիոնալ պայքարին:Նա նշեց, որ Իսրայելն ակտիվորեն աշխատում է Իրանի դեմ՝ ճակատն ընդլայնելու և Ադրբեջանին ողջ թափով Իրանի դեմ դուրս բերելու նպատակով, քանի որ Իսրայելը Իրանին համարում է համաշխարհային անվտանգության սպառնալիք:
ԱՄՆ-ը, Տարասովի խոսքով, անմասն չմնալով այս արշավից, դեռ ուղիղ հանդես չի գալիս այս ամենի դեմ, բացառությամբ այն բանի, որ իրանաադրբեջանական լարվածության ֆոնին հայտարարվեց Ադրբեջանին Իրանից պաշտպանելու և զինելու անհրաժեշտության մասին:
Ըստ Տարասովի, այս հարցում Թուրքիան դեռ շարունակելու է հեռադիր պահվածք ունենալ:
«Ինչպես նկատում ենք, Իրանն ու Ադրբեջանը վերջին ամիսների ընթացքում՝ հատկապես, և այս դեպքում՝ առավելապես, Ադրբեջանը ինչ-որ միջադեպերում մեղադրում է Իրանին, փոխանակվում են նոտաներով, զգուշացումներով, դեսպանների հետկանչով, սուր հայտարարություններով և այլն: Սակայն, բացի Իսրայելի գործոնից, Ադրբեջանն Իրանի հարցում ունի զուտ իր շահերը, քանի որ 44-օրյա պատերազմից հետո Իրանը հետզհետե և հատկապես Զանգեզուրյան միջանցքի մասին հայտարարությունների ֆոնին սկսեց հստակ արձանագրել, որ ՀՀ անվտանգությունը սեփական անվտանգությունն է, սահմանելով բավականին բարձր նշաձող ռեգիոնում և ըստ էության դիրքավորվելով՝ որպես ՀՀ ոչ ֆորմալ անվտանգության երաշխավոր, դիրքավորվելով այնպես, որ ցանկացած բռնի գործողություն Իրանը կարող է համարել գործողություն իր դեմ: Սա բավականին բարդ իրավիճակ ստեղծեց Ադրբեջանի համար, ավելի բարդ նրանով, որ Ռուսաստանը խնդիր չունի Իրանի այս դիրքորոշման հետ, ավելին, սատարում է դրան, քանի որ Ադրբեջանի քաղաքականությունը մի շարք խնդիրներ է հարուցում նաև Ռուսաստանի Դաշնության համար Հարավային Կովկասում:
Սակայն Ռուսաստանը, պայմանավորված իր ներկայիս իրավիճակով, խուսափում է արձագանքել ռեգիոնալ բոլոր մարտահրավերներին, հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ Հայաստանը նոր գործընկերներ ունի Արևմուտքում»,- ասաց Տարասովը:
Նա նշեց, որ Հարավային Կովկասում բավականին խրթին իրավիճակ է ստեղծվել այն առումով, որ Ադրբեջանը մեծացնում է ճնշումը ՀՀ-ի նկատմամբ ռազմական բաղադրիչով, սակայն ՀՀ-ն մերժել է ՀԱՊԿ-ին և հրավիրել ԵՄ դիտորդներին, որոնք էլ որոշակի պատասխանատվություն ունեն:
«Բացի դրանից, Իրանը ներկայացրել է իր կարմիր գծերը, Ռուսաստանը Հայաստանի կողմից ՀԱՊԿ-ի դիտորդների մերժմամբ հայտնվել է, ինչպես շատերը, դիտորդի դերում: Մենք տեղեկատվություն չունենք իրավիճակի մասին: Սրա հետ մեկտեղ՝ կա Իսրայելի ճնշումն Ադրբեջանի նկատմամբ:
Եվ այս իրավիճակում ինձ համար բարդ է ասել, թե լարվածությունները որ ուղղությամբ կգնան, կլինի էսկալացիա Սյունիքի ուղղությա՞մբ, թե՞ կլինի բախում Ադրբեջանի ու Իրանի միջև, այդ ամենում ի՞նչ դեր կստանձնեն ԵՄ դիտորդները և այլ խաղացողները: ԵՄ-ում, թերևս, ավելի լավ իմանան, թե ինչ է կատարվում սահմաններին և որ ուղղություններով ինչ է սպասվում: Բայց որ կա էական լարվածություն Հայաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի միջև՝ արտաքին դերակատարներով ու ավելի մեծ բախման վերաճելու վտանգով, միանշանակ է: Իրանի դեմ գործողությունները տարբեր սցենարներ կարող են ունենալ:
Այդ սցենարներից մեկը միջանցքի բացումն է, որում Ադրբեջանը մեծ հետաքրքրվածություն ունի, իսկ Իսրայելի նպատակներն ավելի հեռահար են, հակաիրանյան սցենարներից են նաև օդային հարվածները, որոնց փոքր օպերացիայի ականատես դարձանք շաբաթներ առաջ Իրանում: Սակայն Իրանի հնարավոր պատասխան սցենարները ևս տարբեր կարող են լինել:
Ակնհայտ է, որ Իրանը պատրաստվում է այդ բոլոր սցենարներին, և դա է ավելի լարում Ադրբեջանին, ինչ-որ առումով՝ զսպում: Այդ նախապատրաստական աշխատանքների տիրույթում է նաև Ռուսաստան-Իրան ներկայիս ինտենսիվ համագործակցությունը, Ռուսաստան-Իրան-Չինաստան համագործակցությունը: Բայց, բացի դիվանագիտական աշխատանքից, կան նաև այլ նախապատրաստություններ»,- ասաց Տարասովը:
Անդրադառնալով ՀՀ-ում ԵՄ դիտորդական առաքելության ղեկավար Մարկուս Ռիտերի այն հայտարարությանը, թե՝ «եթե Ադրբեջանը գարնանը հարձակում չգործի Հայաստանի վրա, ուրեմն ԵՄ դիտորդական առաքելությունը հաջողվել է», Տարասովն ասաց, որ այդ հայտարարությունը տարբեր կերպ կարելի է մեկնաբանել:
Ըստ նրա, կամ այդ հայտարարությունն արվում է, ունենալով հստակ տեղեկություն, թե ինչ կարող է տեղի ունենալ, և ասվում է՝ նպատակ ունենալով ինչ-որ բան մեղմել:
«Սակայն նման հարցերում «եթե»-ով ձևակերպումները, հղումները հայկական կողմի սպասումներին այն դեպքում, երբ կան տեղում դիտորդներ, մի փոքր անհասկանալի է: ԵՄ-ն կարող է իրավիճակի վերաբերյալ իր գնահատականը տալ: Սակայն, այո՛, ԵՄ դիտորդները, չնայած հանգամանքին, որ քաղաքացիական դիտորդներ են, պետք է որ ունենան զսպող դերակատարություն»,- ասաց նա:
