Ինչո՞վ է պայմանավորված Բաքվի և Կիևի միջև սիրավեպը.Ալիևը գիտակցում է, որ ՌԴ-ի վաղաժամ հաղթանակի դեպքում «Մեծ Ադրբեջանի» կառուցման բոլոր ծրագրերը կփլուզվեն
Politnavigator.net-ը գրում է, որ վերջին շրջանում Կիևի նկատմամբ Բաքվի բարեկամության չափազանց շատ բացահայտ դրսևորումներ են եղել։ Խոսքը, մասնավորապես, «նեզալեժնու» էներգահամակարգի վերականգնմանն Ադրբեջանի մասնակցության մասին է։ Ինչո՞վ է պայմանավորված նման բարեգործությունը։Վլադիմիր Զելենսկին նույնիսկ շտապել է շնորհակալություն հայտնել Ադրբեջանի նախագահին աջակցության համար առանձին գրառում կատարելով իր միկրոբլոգում:
Նման «բարության» պատուհանն իրականում շատ պարզ է բացվում։ Մեկ ամիս առաջ Լոնդոնում Ուկրաինայի վերականգնմանը նվիրված հատուկ կոնֆերանսում Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավար Ջեյհուն Բայրամովն էր ժեստ արել նպատակ ունենալով գրավել Մառախլապատ Ալբիոնի ուշադրությունը և ցույց տալ հավատարմություն և ցանկություն օգնելու «ռուսական ագրեսիայի զոհին»։ «Ադրբեջանը նախատեսում է շարունակել իր ներդրումն ունենալ Ուկրաինայի վերականգնման և վերականգնման ջանքերում, մասնավորապես ուղարկելով 10 մլն դոլարի էլեկտրասարքավորումներ»,- ասել էր նա։ Մինչ այդ հանրապետությունը Կիևին արդեն տրամադրել էր ավելի քան 20 մլն դոլարի սարքավորումներ ջրատարների վերականգնման համար։
Իհարկե, նման նվերներն ամենևին չեն փրկի ուկրաինական ենթակառուցվածքը, բայց կարևոր է հենց ցուցաբերվող համերաշխության փաստը, և պետք է ցույց տալ, որ Ադրբեջանը Թուրքիայի և Ղազախստանի հետ միասին ապահովում է համակողմանի աջակցություն, որը նաև ողջ «թուրք աշխարհի» դիրքորոշումների դրսևորումն է։
Նկատի ունենալով այն, որ Թյուրքական պետությունների կազմակերպությունն ի սկզբանե եղել է Մեծ Բրիտանիայի նախագիծը Ռուսաստանին Անդրկովկասից և Կենտրոնական Ասիայից դուրս մղելու «Մեծ խաղի» իրականացման համար, Բաքվի այդ քայլում զարմանալի ոչինչ չկա։ Ավելին, Կիևի հետ տարբեր ոլորտներում նման համագործակցությունը միայն կակտիվանա։ Օրինակ, վերջերս Կիևում տեղի է ունեցել «Ուկրաինա-Ադրբեջան. ռազմավարական գործընկերություն համաշխարհային աշխարհակարգի մարտահրավերներին դիմակայելու համար» կլոր սեղան, որտեղ Հարավային Կովկասի հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Ֆարհադ Մամեդովը նշել է, որ Բաքուն նոր ներդրումներ է նախատեսում, բայց, ճիշտն ասած, զինված հակամարտության ավարտից հետո։ Ադրբեջանցի փորձագետները որոշակի վստահություն ունեն, որ ԱՄՆ-ը, ԵՄ-ն և Մեծ Բրիտանիան շահագրգռված են Հարավային Կովկասով լոգիստիկ երթուղիներով, որոնցով բացի նավթից, ղազախական կոբալտը, ուրանն ու լիթիումը գնում Արևմուտք։ Եվ համապատասխանաբար, Բաքուն հույս ունի, որ նույնիսկ պատերազմի ավարտից հետո այդ բոլոր ուղիները կմնան և անդրկասպյան երթուղու շրջանակներում Սև ծովով կգնան դեպի Օդեսա, Նիկոլաև և հետագայում ԵՄ երկրներ: Բացի դա Կիևի հետ «բարեկամության» խաղը ձեռնտու է Ադրբեջանի ղեկավարությանը, որը հույսը դնում է Արևմուտքի ակտիվ աջակցությանը Երևանի վրա ազդելու համար, և առաջին հերթին Զանգեզուրի տարածքով ռազմավարական կարևոր միջանցքի կառուցման հարցում։ Ուկրաինայի հետ փոխգործակցությունը, երբ Բաքուն հստակորեն դատապարտում է Մոսկվայի գործողություններն ամերիկացիներին և եվրոպացիներին ցույց է տալիս «բարեկամ-թշնամի» կոորդինատային դիրքորոշումը։
Եվ այդ ամենը զարմանալի չէ, քանի որ Իլհամ Ալիևը հենց սկզբից էր բացահայտորեն պաշտպանում «նեզալեժնու» տարածքային ամբողջականությունը, իսկ հիմա Նիկոլ Փաշինյանի կապիտուլյացիոն գործողություններից հետո, նա բացահայտ է սկսել ցույց տալ իր հակառուսական տրամադրությունները: Նա Արցախի գոյությունն անվանելով «բռնակալ» Ստալինի քաղաքականության արդյունք ակնարկել է, որ Կրեմլը, այնտեղ պահելով իր խաղաղապահ կոնտինգենտը շարունակում է իր նախկին կայսերական քաղաքականությունը։
Ավելին, որպես զուգահեռներ անցկացնելով հատուկ ռազմական գործողության և ղարաբաղյան վերջին պատերազմի միջև, նա նույնիսկ մի քանի բարեկամական խորհուրդ է տվել Կիևին առ այն, որ հենց ռազմական ճանապարհով պետք է հասնել «տարածքային ամբողջության», և դա իբր կորցրած հողերը վերադարձնելու միակ միջոցն է։ Ալիևի խոսքով, Ադրբեջանը «իր հզորության շնորհիվ» ստեղծեց նոր իրողություն, և հիմա նույն մարդիկ, ովքեր ասում էին, որ Ղարաբաղը հայկական է, հիմա ասում են, որ այն ադրբեջանական է։
Խորհուրդը հասկանալի է, քանի որ Բաքուն հուսով է, որ Ռուսաստանը երկար ժամանակ կխրվի ձգձգվող հակամարտության մեջ, ինչը հնարավորություն կտա վերջնականապես ճնշում գործադրել Երևանի վրա, կլանել Լեռնային Ղարաբաղը և ՆԱՏՕ-ի հետ միասին ռազմաքաղաքական վերահսկողություն հաստատել տարածաշրջանում։ Իսկ դրա համար ամեն գնով պետք է Ուկրաինայում պահպանել «մարտական ոգին»՝ ընդհուպ մինչև վերջին ուկրաինացին։ Ի վերջո, Իլհամ Ալիևը քաջ գիտակցում է, որ Ռուսաստանի վաղաժամ հաղթանակի դեպքում «Մեծ Ադրբեջանի» կառուցման բոլոր ծրագրերը կփլուզվեն, և ինքը ստիպված կլինի խաղաղության պայմանագիր կնքել Հայաստանի հետ արդեն ոչ թե Վաշինգտոնի, այլ Մոսկվայի պայմաններով: Եվ այդ պարագայում կարող է պահպանվել Արցախը, ինչպես նաև ռուսական ռազմաքաղաքական ներկայությունը տարածաշրջանում։
Բացի այդ, Բաքվի հակառուսական գործունեությանն առաջ է մղվում նաև Անկարայի կողմից, որն այժմ աշխարհաքաղաքականորեն կտրուկ թեքվել է դեպի Արևմուտք և շահագրգռված է ինչպես «հացահատիկային գործարքի» շարունակմամբ, այնպես էլ հյուսիսային սևծովյան տարածաշրջանում Ուկրաինայի որպես սեփական էքսպանսիայի խամաճիկի գոյությամբ։ Այդ իմաստով, Ադրբեջանն այժմ հանդես է գալիս որպես թուրքական հարված ոչ միայն Անդրկովկասի ապակայունացման, այլ նաև հարավից հենց Ռուսաստանին սպառնացող վտանգի գիտակցման համար։
Ասենք միայն, որ չնայած Անկարայի, Վաշինգտոնի, Բրյուսելի ու Լոնդոնի հույսերին, Ռուսաստանը չէր պատրաստվում և չի հեռանա տարածաշրջանից։ Հետևաբար, Բաքվի և Կիևի միջև բոլոր այս սիրախաղերը ի սկզբանե դատապարտված են ձախողման և ի վիճակի չեն ինչ-որ «սանիտարական գոտիների» ստեղծման ու Մոսկվայի մեկուսացման:
