Բաքվի և Երևանի միջև զինված հակամարտության մեջ ներքաշվելու դեպքում արդյո՞ք Մոսկվան կմիջամտի
ԱՄՆ-ը ցանկանում է Հայաստանի միջոցով հարավային ճակատ բացել Ռուսաստանի դեմ, պնդում է թուրքական Cumhuriyet թերթը։ Հրատարակությունը հիշեցնում է, որ Վաշինգտոնը բազմիցս է փորձել հարավային ճակատ բացել Ռուսաստանի սահմանների մոտ օգտվելով Վրաստանում ստեղծված իրավիճակից, սակայն չի հաջողվել։ Հիմա, ըստ հեղինակի, նույն նպատակով ԱՄՆ-ը փորձարկում է Հայաստանին, գրում է svpressa.ru-ն։Բանն այն է, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտության գոտին կարող է դառնալ լարվածության նոր օջախ, որը Մոսկվան այլևս չի կարողանա լիցքաթափել (ի տարբերություն Լեռնային Ղարաբաղի, Ռուսաստանը պարտավոր է պաշտպանել Հայաստանին որպես ՀԱՊԿ անդամ): Կարո՞ղ են ամերիկացիները դրդել, թե՞ թուրքական ԶԼՄ-ներն են ինչ-որ բան բորբոքում:
«Դեպի ծով ելք չունեցող Հայաստանի օգնությամբ ցանկացած թշնամու դեմ ճակատ բացելու շանսերը ուտոպիստական են, այստեղ թուրքական մամուլն ուռճացնում է իրավիճակը,- ասել է ռազմական փորձագետ, ԼԺՀ-ի միլիցիայի նախկին մարտիկ Ալեքսանդր Ավերինը,- Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է Անդրկովկասում Ռուսաստանի ազդեցության համահարթեցման ամերիկյան քաղաքականությունը։ Եվ այս պահին, իսկապես, նրա հիմնական նպատակը Հայաստանն է, իսկ ազդեցության առաջատար գործակալը հենց ինքը՝ Փաշինյանն է։ Երևանը խաղադրույքն այն է, որ Վաշինգտոնը կերաշխավորի հայկական պետության անվտանգությունն ու պահպանումը: Դա խորապես սխալ դիրքորոշում է։ Ամերիկացիները չեն կարող Հայաստանին պաշտպանել Ադրբեջանի և Թուրքիայի միասնական կամքից»։
«svpressa.ru».- Այդ գործընթացներն անշրջելի՞ են։ Ի՞նչ կարող ենք անել մենք:
—Անդրկովկասում և ընդհանրապես նախկին խորհրդային հանրապետությունների տարածքում ռուսական ազդեցությունը վերականգնելու համար մեր երկրին անհրաժեշտ է ուկրաինական հակամարտության հաղթական ավարտը։
«Հարկ է նշել, որ Cumhuriyet-ի այդ հոդվածի հիմնական մասը նվիրված է ոչ թե Ռուսաստանի, այլ հենց Թուրքիայի խնդիրներին,- նշել է քաղաքական վերլուծաբան Միխայիլ Նեյժմակովը,- նյութի հիմնական ուղերձներից մեն այն է, որ «Թուրքիայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին չի խանգարում ՆԱՏՕ-ին հարձակվել Թուրքիայի վրա»։ «Հարձակումն» այս դեպքում լայն իմաստով է, այսինքն, ըստ հոդվածի հեղինակի, գործել Անկարայի շահերին հակառակ։ Հաշվի առնելով այն, որ Cumhuriyet-ը քեմալական հրատարակություն է, պարզ է, որ դա նաև քար նետել է Էրդողանի բոստան»։
«svpressa.ru».- Վերջերս ԱՄՆ-ն ու Հայաստանը հայտարարեցին, որ իրենց հարաբերությունները կբարձրացնեն ռազմավարական գործընկերության մակարդակի։ Ավելի ուշ Պետդեպարտամենտը հայտարարեց, որ Հայաստանի ՊՆ-ում ամերիկացի խորհրդական է աշխատելու։ Սա անջատո՞ւմ է:
-Դա արդեն գոյություն ունեցող միտումների զարգացում է, որոնք ավելի վաղ անցկացվել են պաշտպանության ոլորտում ԱՄՆ-ի և Հայաստանի միջև համագործակցության սերտացման շուրջ։ Դա կարող է նաև արագացնել Երևան-Մոսկվա սառեցումը, սակայն դրա պատճառներն ավելի վաղ են ծագել։
«svpressa.ru».- Որքա՞ն հեռուն կարող է գնալ Հայաստանի և ԱՄՆ-ի «ռազմավարական գործընկերությունը» չխոչընդոտելով նրա անդամակցությանը ՀԱՊԿ-ին, և ե՞րբ հակասություն կլինի։
—Փաստորեն, ՀԱՊԿ կանոնադրությունն ուղղակիորեն կարգավորում է միայն այն իրավիճակը, երբ այդ դաշինքի անդամները որոշում են իրենց տարածքում տեղակայել կազմակերպության անդամ չհանդիսացող պետությունների զորքեր կամ ռազմական ենթակառուցվածքներ։ Անգամ նման գործողությունների հնարավորությունը չի հերքվում, այլ միայն նախատեսում է, որ նման որոշում պետք է կայացվի «այլ անդամ երկրների հետ հրատապ խորհրդակցություններից հետո»: Գործնականում, ամենայն հավանականությամբ, Վաշինգտոնի և Երևանի փոխգործակցությունը, այդ թվում պաշտպանական հարցերի շուրջ, մոտ ապագայում կզարգանա։ Միևնույն ժամանակ, Հայաստանը, ամենայն հավանականությամբ, չի շտապի պաշտոնապես դուրս գալ ՀԱՊԿ-ից, քանի որ այդ հարցը Երևանի համար լրացուցիչ քաղաքական սակարկությունների առարկա է և՛ ԱՄՆ-ի, և՛ Ռուսաստանի հետ։
«svpressa.ru».- Իսկ «երկրորդ ճակատը՞», հնարավո՞ր է դա: Վատթարացման նշաններ առայժմ կարծես թե չկան։ Ի՞նչից կարող է պատերազմ սկսվել, և որքանո՞վ այն կրիտիկական կլինի երկրների, հատկապես Ռուսաստանի համար։
—Cumhuriyet-ի հոդվածում «երկրորդ ճակատ» տերմինը մեկնաբանվում է բավականին պարզ: Դա կարելի է հասկանալ նաև ավելի լայն իմաստով, որն է Ռուսաստանի համար որոշակի տարածաշրջանում խնդիրներ ստեղծելը։ Ինչ վերաբերում է Մոսկվային Բաքվի և Երևանի միջև պոտենցիալ զինված հակամարտության մեջ ներքաշվելու ռիսկին, կարող ենք, օրինակ, հիշել, որ վերջին տարիներին Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև զինված սրացման բավականին նկատելի ալիքներ են եղել, բայց դրանք չեն հանգեցրել Ռուսաստանի ներքաշմանը զինված դիմակայության մեջ։ Պետք է հաշվի առնել այն, որ պաշտպանական պարտավորություններն ինքնաբերաբար «միացող» մեխանիզմներ չեն, դրանք առանց քաղաքական ղեկավարության կամքի չեն լինում։ Հաշվի առնելով Մոսկվայի և Երևանի միջև ներկայումս չափազանց սառը հարաբերությունները, ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը չի միջամտի Հայաստանի մասնակցությամբ զինված հակամարտությանը, եթե այդպիսին լինի: Դա հավանաբար հասկանում են նաև ԱՄՆ-ում։ Իսկ ընդհանրապես, ներկայումս Բաքվի և Երևանի միջև լայնածավալ զինված հակամարտության վտանգը կրճատվել է։ Թեև կարող են լինել առանձին սահմանային միջադեպեր։
«svpressa.ru».- Ի՞նչ կարող է անել Մոսկվան այսօր այդ սցենարը կանխելու համար։ Եվ իրական ի՞նչ է արվում հիմա:
—Մոսկվան, ամենայն հավանականությամբ, կհետևի իրավիճակին և, հավանաբար, կվերլուծի այն սցենարները, որոնց դեպքում Հայաստանում իշխանության կգան Ռուսաստանի հետ մերձեցմանը կողմնորոշված ուժեր։ Բայց հարկ է հաշվի առնել այն, որ Նիկոլ Փաշինյանը կարողացել է վերահսկողություն պահպանել ներքաղաքական իրավիճակի վրա երկրում բողոքի տրամադրությունների մի քանի լուրջ պոռթկումների ժամանակ։ Նրա համար, թերևս, ամենաբարդ մարտահրավերը կլինի 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները։
