Ոչ ոք հանգիստ կյանք չի ունենա
Regnum.ru-ն գրում է, որ Մոսկվայում տեղի է ունեցել ՀԱՊԿ անդամ երկրների ղեկավարների հոբելյանական գագաթնաժողովը: Մասնակցել են Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն, Ղազախստանի ղեկավար Կասիմ-Շոմատ Տոկաևը Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը և Տաջիկստանի ղեկավար Էմոմալի Ռահմոնը:Պաշտոնապես գագաթնաժողովը նվիրված է եղել ՀԱՊԿ-ի ստեղծման 20-ամյակին և պայմանագրի կնքման 30-ամյակին: Սա այդ մակարդակի առաջին լիարժեք համաժողովն էր 2,5 տարվա ընթացքում: Հակամարտությունը Ուկրաինայում և ՆԱՏՕ-ի ակտիվացումը, որն ամրապնդում է իր արևելյան եզրը և պատրաստվում է հաջորդ ընդլայնմանը կարևոր փաստարկներ են՝ ի նպաստ միջազգային իրավիճակի քննարկման, որը և կատարվել է փակ ռեժիմով:
Այնուամենայնիվ, բաց վարկածում նրա մասնակիցները, բացառությամբ Պուտինի և Լուկաշենկոյի, չեն անդրադարձել հատուկ գործողությանը Ուկրաինայում, հակամարտությունը ՆԱՏՕ-ի հետ և Արևմուտքի պատժամիջոցները: Ճիշտ է, Լուկաշենկոն փորձել է գործընկերներին համերաշխության կոչ անել ուկրաինական հարցում: Նա հիշեցրել է, որ որոշ դաշնակիցներ հրապարակավ միացել են սահմանափակումներին՝ արգելելով «կազմակերպության մյուս անդամների ազգային ավիաընկերությունների չվերթները», ինչպես նաև մատնանշել է տարբեր միջազգային կազմակերպություններում ՀԱՊԿ որոշ անդամների հակասական ձայներ տալը հավաքական Արևմուտքին»:
«Եթե մենք անմիջապես հանդես գայինք որպես միասնական ճակատ, ապա այս «դժոխային» պատժամիջոցները չէին լինի», - շեշտել է նա: Բայց ի պատասխան Փաշինյանը ուրվագծել է ՀԱՊԿ-ի «զգույշ» դիրքորոշումը ղարաբաղյան վերջին պատերազմի ժամանակ, և քննարկումն ավարտվել է։ Իրավիճակն այդ ընթացքում լարված է եղել։
Անկախության տարիներին ՀԱՊԿ անդամ երկրները մտել են համաշխարհային տնտեսական համակարգ, որը մինչ այժմ ղեկավարում են արևմտյան երկրները։ Ի դեպ, նրանց համար օրինակ է եղել Ռուսաստանը, որը երկար տարիներ այդ ուղղությամբ է շարժվել։ Թերևս դրա համար էլ Ղազախստանի, Ղրղզստանի և Տաջիկստանի նախագահներն ընդհանրապես չեն խոսել Ուկրաինայի, ՆԱՏՕ-ի և Արևմուտքի պատժամիջոցների մասին, թեև նրանցից յուրաքանչյուրը, այդ թվում Հայաստանի ղեկավարը, խոսել են ՀԱՊԿ-ի օգտակարության և կայունացնող առաքելության մասին։ Հատկանշական է, որ Պուտինը չի աջակցել Լուկաշենկոյի մեղադրական պաթոսին և զերծ է մնացել դաշնակիցների համերաշխության բացակայությունը քննադատելուց։
Պարզվել է, որ Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի անդամակցությամբ ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը չի նյարդայնացնում Մոսկվային, ինչպես կարելի էր պատկերացնել Կիևի նմանատիպ քայլերին նրա արձագանքից։ Միաժամանակ Պուտինն ընդգծել է, որ «ՀԱՊԿ-ը ոչ մի դեպքում խաղաղ կյանք չի ունենա», և որ «դժվար ժամանակները երբեք չեն ավարտվի»։ Նա դաշնակիցներին հորդորել է հատուկ ուշադրություն դարձնել «տասնյակ մասնագիտացված կենսաբանական լաբորատորիաներին ու կենտրոններին», որոնք ստեղծվել են Պենտագոնի կողմից հետխորհրդային տարածքում։ Նշենք, որ նման կասկածելի կենտրոններ, Մոսկվայի տեսանկյունից, կան ՀԱՊԿ անդամ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Հայաստանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը։
Այդ ֆոնին ՀԱՊԿ անդամ որոշ երկրներ առաջ են քաշել Աֆղանստանում տիրող իրավիճակը որպես ամենամեծ անհանգստություն պատճառող խնդիրներից մեկը դիտարկելու հարցը։ Այդ մասին խոսել են Տաջիկստանի, Ղազախստանի և Ղրղզստանի նախագահները՝ խուսափելով ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների ուղղությամբ կոշտ հայտարարություններից։ Եթե ամփոփենք նրանց թեզերը, ապա դրանք հնչում են այսպես. «Վերջին չորս տասնամյակների ընթացքում Աֆղանստանում կուտակվել են բացասական գործոններ, որոնք նպաստել են երկրում ռազմաքաղաքական և սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի վատթարացմանը և կարող են ապակայունացնող ազդեցություն ունենալ ամբողջ տարածաշրջանի վրա, և առաջին հերթին Աֆղանստանի որոշ նահանգներում արմատական կրոնական-ահաբեկչական կառույցների անխոչընդոտ գործունեության պատճառով, որոնց արտաքին հովանավորներն ունեն իրենց հեռահար ծրագրերը Կենտրոնական Ասիայի համար»:
Այդ կապակցությամբ ընդգծվել է, որ աֆղանական խնդիրը պետք է մնա ՀԱՊԿ-ի ուշադրության կենտրոնում։ Այսինքն ում մոտ ինչ ցավում է, խոսում է հենց դրա մասին։ Բայց որո՞նք են աֆղանական ուղղությամբ ՀԱՊԿ համագործակցության հնարավոր հեռանկարները։ Դրանք կան, եթե նկատի ունենանք Կենտրոնական Ասիայի Հավաքական անվտանգության տարածաշրջանի արագ տեղակայման հավաքական ուժերը, հակաթմրամիջոցային «անվտանգության գոտու» ստեղծումը Աֆղանստանի շուրջ և նույնիսկ երկխոսությունը ՆԱՏՕ-ի հետ թմրանյութերի շրջանառության կանխարգելման նպատակով համագործակցության շուրջ:
Այնուամենայնիվ, գործնական փոխգործակցությունը պահանջում է ոչ միայն երկկողմ, այլ նաև ավելի սերտ բազմակողմ համագործակցություն, ինչը դեռևս բացակայում է ՀԱՊԿ-ում։ Ճիշտ է, ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը վստահեցրել է, որ հնարավոր չի լինի «սեպ խրել» կազմակերպության անդամ երկրների հարաբերություններում և հաստատել է, որ ՀԱՊԿ-ն աշխատում է ճգնաժամային արձագանքման համակարգը բարելավելու գաղափարների վրա։ Դե, ինչպես ասում են, շնորհակալություն թեկուզ դրա համար:
