Հայաստանը շատ բարդ բանակցային դիրք ունի.այժմ նույնիսկ ՌԴ-ն դժվար թե կարողանա միանշանակորեն բռնել ՀՀ-ի կողմը, քանի որ այդ հակամարտությունում միջնորդի կարգավիճակ ունի
Sevastopol.su-ն գրում է, որ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունից հայտնել են, որ ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի և Հայաստանի պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանի հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկվել է իրավիճակը տարածաշրջանում և, մասնավորապես, Լեռնային Ղարաբաղում, որտեղ գործում են ռուս խաղաղապահները։ Նաև Սերգեյ Շոյգուն հեռախոսազրույց է ունեցել Ադրբեջանի Գլխավոր շտաբի պետ Քերիմ Վելիևի հետ։Հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած սրացումը, ի թիվս այլ բաների, խոսում է նաև տարածաշրջանում եվրոպական խաղաղապահ առաքելության ձախողման մասին։ Այդ ամենը տեղի է ունեցել միանգամայն անսպասելիորեն՝ գրեթե անմիջապես Բրյուսելում Հայաստանի և Ադրբեջանի եռակողմ բանակցություններից հետո, որտեղ միջնորդը ԵՄ առաջնորդներից Շառլ Միշելն էր։ Այն ժամանակ հայտարարվեց, որ եվրոպական հարթակն իրականում ավելի քան արդյունավետ է ստացվել, և կողմերը լավատեսություն են հայտնել՝ խոսելով Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագրի առարկայական քննարկման անց կացնելու մասին։ Նշվել է, որ այդ համաձայնագիրը վերջ կդնի երկարամյա դիմակայությանը։
Բայց ռազմական սրացումը (չափազանց արյունալի) կասկածի տակ դրեց և՛ այս պայմանագիրը, և՛ Եվրամիության որպես բանակցային հարթակի արդյունավետությունը, և՛ ԵՄ-ի որպես սկզբունքորեն նման բանակցությունների մոդերատորի կենսունակությունը։
Այդ առումով պատկերավոր էր Փաշինյանի և արդեն հիշատակված Շառլ Միշելի հեռախոսազրույցի արդյունքը, երբ ԵՄ պաշտոնյան արտաբերեց բազմաթիվ ընդհանուր արտահայտություններ և հավաստիացումներ տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության այլընտրանքի բացակայության մասին, խոսեց ջանքեր գործադրելու իր պատրաստակամության մասին, բայց այդ բոլոր խոսքերն ընդհանրապես ոչ մեկին ոչ մի բան չպարտադրեց։
Իհարկե, կարևոր է այն հարցը, թե ո՞վ է այս անգամ սրման նախաձեռնողը։ Բնականաբար, կողմերը մեղադրում են միմյանց։ Ադրբեջանը պնդում է, որ Հայաստանի կողմից զինված սադրանք է տեղի ունեցել, և նա կոշտ արձագանքել է դրան։ Հայաստանը մեղադրում է ադրբեջանական զինուժին «ագրեսիվ և ոչ մոտիվացված գործողությունների» մեջ, որոնք հարվածել են քաղաքացիական օբյեկտներին։
Ճշմարտությունն այն է, որ երկու կողմերն էլ ունեն սրացման շարժառիթներ։ Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Բաքուն, սկզբունքորեն, լայնորեն ուժ է գործադրում՝ ստիպելու Երևանին կատարել ձեռք բերված պայմանավորվածություններով ստանձնած պարտավորությունները (որոնք Երևանը փորձում է սաբոտաժ անել)։ Մյուս կողմից, Հայաստանը ի սկզբանե շատ բարդ բանակցային դիրք ունի և ստիպված է գնալ շատ ցավոտ փոխզիջումների, և մեծ հարց է այն, թե արդյո՞ք սկզբունքորեն կարող է համաձայնվել գնալ դրանց։ Իսկ բանակցային գործընթացի խաթարումը կարճաժամկետ ռազմական սրացումով դրանցից խուսափելու միջոցներից մեկն է։
Սակայն այժմ գլխավորը ուղղակի և անմիջական ռազմական առճակատման դադարեցումն է։ Դրանից հետո միայն հնարավոր կլինի խոսել Հայաստանի և Ադրբեջանի բանակցություններում փխրուն, բայց դեռևս կառուցողական վերադարձի մասին։
Հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի, դա ակնհայտ է։ Նույնքան ակնհայտ է նաև Բաքվի հստակ ռազմական առավելությունը, և այն, որ ՀԱՊԿ երկրների մեծ մասի կողմից Հայաստանին ուղղակի ռազմական օգնությունը չի լինի, քանի որ նրանց համար ակնհայտ շահերի բախում կա։ Ավելին, այժմ նույնիսկ Ռուսաստանը (Հայաստանի միանշանակ և վերջին դաշնակիցը) դժվար թե կարողանա միանշանակորեն բռնել Հայաստանի կողմը, քանի որ այդ հակամարտությունում միջնորդի կարգավիճակ ունի, ու ընդ որում ինքն արդեն առերեսվում է Ուկրաինայի հետ։ Այս ամենն, ի դեպ, նախապես պարզ էր, ուստի, թե ինչ է մտածել պարոն Փաշինյանը այս իրավիճակում, մնում է միայն ենթադրել։ Այնուամենայնիվ, կան կասկածներ, թե ով է մտածել նրա փոխարեն։
Իսկ զուտ տեսականորեն այժմ կարելի է խոսել շփման գիծ միջազգային խաղաղապահների ներմուծման մասին որպես ժամանակավոր լուծում։ Բայց առաքելության մասնակիցների ցուցակը դժվար թե համաձայնեցվի Երևանի և Բաքվի միջև, քանի որ նրանք չափազանց անհաշտ դիրքորոշումներ ունեն։
Եվ, ավաղ, դա հասարակ է հնչում, բայց հիմա իսկապես հնարավոր է այդ հակամարտությունը լուծել բացառապես դիվանագիտական ճանապարհով և միայն 2020 թվականի վերջին համաձայնեցված ձևաչափով, անկախ նրանից դա ինչ-որ մեկին դուր է գալիս, թե ոչ։ Հակառակ դեպքում, Հարավային Կովկասում ձախողված խաղաղությունը չափազանց թանկ կարժենա բոլորին։
.jpg)
