Եթե Ռուսաստանը Կովկասում հարձակվի թուրքական զորքերի վրա...մեկ դաշնակցի դեմ հարձակումը համարվում է հարձակում բոլոր դաշնակիցների դեմ
Ամերիկյան The National Interest ամսագիրն անդրադարձել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը՝ ընդգծելով, որ Լեռնային Ղարաբաղն արժանի է Արևմուտքի ուշադրությանը:Աղբյուրը գրում է, որ մինչ օրս Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանը վիճարկվում է Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունների կողմից։ Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում բազմաթիվ զինադադարներ են իրականացվել և խախտվել։ Շարունակվող հակամարտությունը հանգեցրել է ավելի քան 6000 մարդու մահվան, և ճգնաժամը շարունակվում է անվերջ։
«Միջազգային հանրությունը դժվարացել է գտնել ուղիներ, որոնցով կարող է գործել Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում: Նախկինում նա տրամադրել է ֆինանսական և մարդասիրական օգնություն, սակայն դրանով հակամարտությունը չի ավարտվել։ Էական ազդեցություն թողնելու անկարողությունը, սակայն, չպետք է նշանակի, որ ճգնաժամը կարելի է անտեսել:
Արևմուտքի ջանքերի պակասն առավել ակնհայտ էր 2020 թվականի աշնանը տեղի ունեցած վերջին պատերազմի ժամանակ: Մինչ լարվածություն է բռնկվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, Արևմուտքը չի պատասխանել: Սա թույլ է տվել Ռուսաստանին և Թուրքիային որպես միջնորդներ հանդես գալ վերսկսված հակամարտության ընթացքում: Մինչև տարեվերջ հրադադար է հաստատվել, և Հայաստանն ու Ադրբեջանը համաձայնել են նոր պայմաններին:
Գործարքում նշված պայմաններով՝ «բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերն ապաարգելափակվելու են»: Ադրբեջանը վերադարձրել է Աղդամի (Ակնա), Քալբաջարի (Քարվաճառ) և Լաչինի (Քաշաթաղ) շրջանները։ Թուրքիան մասնակցում է խաղաղության պահպանման գործընթացին՝ ուղարկելով դիտորդներ՝ վերահսկելու իրավիճակը։ Վերջապես, Ռուսաստանը հինգ տարով խաղաղապահ ուժեր է տեղակայում Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում։ Այլ կերպ ասած, Ռուսաստանը հենակետ է հաստատել Կովկասում, մինչդեռ Թուրքիան ձեռք է բերում «զգալի ազդեցություն տարածաշրջանում»:
Ինչո՞ւ պետք է Արևմուտքը մտահոգվի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությամբ. նախ, այս ճգնաժամի արդյունքը կարող է զգալիորեն ազդել Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգության վրա: Ներկայում Եվրոպան իր գազի մի մասը ներկրում է Կովկասից։ «Հարավային գազային միջանցք» անունով հայտնի խողովակաշարն Ադրբեջանից Եվրոպա կհասցնի տարեկան 16 միլիարդ խորանարդ մետր գազ: Եթե Ռուսաստանն ավելի մեծ ներկայություն հաստատի Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում, ապա «Գազպրոմ»-ը դուրս կգա Կովկաս: Այս գազային ընկերությունը հավանաբար կցանկանա սահմանափակել Հարավային գազային միջանցքի վաճառքը, որպեսզի Ռուսաստանը կարողանա ամրապնդել իր դիրքերը Եվրոպայի նկատմամբ: Հարավային գազային միջանցքից գազի կրճատումը կհանգեցնի ռուսական գազից ավելի մեծ կախվածության, ինչը, հնարավոր է, թույլ կտա Ռուսաստանին էներգետիկ գերիշխանություն հաստատել Եվրոպայում: Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում Ռուսաստանը առաջ է քաշել «Թուրքական հոսք» և «Հյուսիսային հոսք» խողովակաշարերի ստեղծումը՝ փորձելով փոխել Եվրոպայի էներգամատակարարումը: Սա հանգեցրել է նրան, որ Ռուսաստանը զգալի ազդեցություն է ձեռք բերել Եվրոպայի վրա:
Բացի այդ, մեծ ռիսկ կա, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը կարող է ունենալ միջազգային ալիքային էֆեկտ: Ներկայում Ռուսաստանը միացել է Հայաստանին, մինչդեռ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան աջակցում է Ադրբեջանին: Եթե հակամարտությունը հասնի այն աստիճանի, որ այնտեղ ներգրավվեն ռուսական և թուրքական զորքերը, և եթե բախում տեղի ունենա այս երկու տարածաշրջանային տերությունների միջև, դա կարող է Արևմուտքին դրդել միջազգային բախման: ՆԱՏՕ-ի 5-րդ հոդվածի համաձայն՝ «մեկ դաշնակցի դեմ հարձակումը համարվում է հարձակում բոլոր դաշնակիցների դեմ»: Եթե Ռուսաստանը հարձակվի Կովկասում թուրքական զորքերի վրա, որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ, Թուրքիան կարող է կոչ անել, որ իր հյուսիսամերիկյան և եվրոպական դաշնակիցները գործի դնեն 5-րդ հոդվածը:
Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանն ու Ադրբեջանը չեն կարողացել գրավել միջազգային հանրության ուշադրությունը։ Նրանց շարունակվող հակամարտությունը հիմնականում աննկատ է մնացել, և Ռուսաստանն ու Թուրքիան փորձել են իրենց ազդեցությունը տարածել Կովկասում: Ուստի, Արևմուտքը պետք է իրեն դիրքավորի որպես միջնորդ այս հակամարտությունում։ Եվրոպան և Միացյալ Նահանգները պետք է բարձրաստիճան պաշտոնյաներ ուղարկեն՝ հանդիպելու Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների հետ՝ ճգնաժամին վերջ տալու համար։ Հակառակ դեպքում, եթե Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը շարունակվի, և եթե իրավիճակը սրվի, դա կարող է հանգեցնել միջազգային ճգնաժամի։ Աշխարհը չի կարող իրեն թույլ տալ մեկ այլ գլոբալ պատերազմ»,-եզրափակել է հանդեսը:
