Տեսանյութ.Հայաստանն է խնդիրը.ՆԱՏՕ-ն փորձում է պայմաններ թելադրել Հարավային Կովկասում.կուլիսներում ամերիկացիներն են գործում
Նիդեռլանդներում և Ինդոնեզիայում Հայաստանի նախկին դեսպան Ձյունիկ Աղաջանյանը eadaily.com-ին տված հարցազրույցում անդրադարձել է Անդրկովկասում և, մասնավորապես, Հայաստանում ընթացող զարգացումներին։— Այսօր Անդրկովկասը հանդիսանում է կատաղի աշխարհաքաղաքական մրցակցության ասպարեզ Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև։ Արդյո՞ք դրա արդյունքը կարող է լինել իրավիճակի փոխակերպումը տարածաշրջանում։
— Իրավիճակը տարածաշրջանում մրցակցությունից արդեն անցնում է առճակատման, և դրանում, ցավոք, Հայաստանն էական դեր ունի։ Շատերի համար արդեն իսկ ակնհայտ է, որ Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության վարած քաղաքականությունը միտված է փոխել երկրի արտաքին քաղաքական կուրսը և այն տեղավորել արևմտյան ազդեցության հիմնական հոսքում։ Քաղաքական միաձուլումը տեղի է ունենում ԵՄ կառույցների միջոցով, ռազմականը ՆԱՏՕ-ի և այդ կազմակերպության անդամ երկրների միջոցով։ Այդ առումով առանձնահատուկ դեր է վերապահված Ֆրանսիային որպես ավանդաբար հայամետ երկրի, և ԱՄՆ-ին որպես վերահսկող երկրի։ Բնականաբար, նման զարգացումը չի կարող անհանգստություն չառաջացնել Ռուսաստանի և Իրանի մոտ։ Արևմտյան քաղաքական գործիչների նպատակն է Հարավային Կովկասը վերածել իրենց ենթարկվող տարածաշրջանի, որտեղ պետությունները հանդես կգան որպես հակառուսական և հակաիրանական հարթակ։
Հայաստանի ժողովուրդը դեմ է նման զարգացումներին հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այս ամենը տեղի է ունենում ի սկզբանե հայկական տարածքների՝ Արցախի և Տավուշի որոշ հատվածների կորստի գնով։ Կարծես թե Վրաստանն է գիտակցել իր արևմտյան գործընկերների իրական մտադրությունները։ Մինչդեռ Ադրբեջանի ղեկավարությունը թուրք մենթորների հետ միասին գործում է ըստ իր պլանի, արևմտյան երկրների ճնշման տակ փորձում է Հայաստանից ստանալ այն ամենը, ինչ մինչև վերջերս աներևակայելի էր, իսկ հետո «գցել» նրանց ուղղվելով դեպի իրանա-ռուսական ճամբար, և դիվիդենտներ ստանալ բոլոր կողմերից։
— Դատելով ամեն ինչից հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը վերահսկվում է Վաշինգտոնի կողմից։ Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ-ն, ըստ երևույթին, լոբբինգ է իրականացնում Անդրկովկասում Հայաստանի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի մասնակցությամբ տարածաշրջանային անվտանգության նոր համակարգի ստեղծման համար։ Արդյո՞ք իրատեսական են Վաշինգտոնի նման ծրագրերը:
- Բոլոր գործընթացները եղել և շարունակվում են ընթանալ ամերիկյան ղեկավարության հովանու ներքո։ Ռուսաստանի և Իրանի կողմից շատ սուր արձագանք չառաջացնելու համար ձևացնում են, թե Երևանն ու Բաքուն առանց միջնորդների են բանակցում, բայց կուլիսներում ամերիկացիներն են գործում և միայն երբեմն են իրենց ցույց տալիս, երբ իրավիճակը փակուղի է մտնում։ ԱՄՆ-ը փորձում է տարածաշրջանում ոչ թե նոր տարածաշրջանային համակարգ ստեղծել, այլ ամբողջ տարածաշրջանը դնել ՆԱՏՕ-ի վերահսկողության տակ։ Այդ առումով Հայաստանն էր խնդիր, քանի որ Վրաստանը վաղուց էր հայտարարել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր մտադրության մասին, իսկ Ադրբեջանը շատ սերտորեն համագործակցում է Թուրքիայի հետ։ Դրա համար էլ անհրաժեշտ է Հայաստանին հեռացնել ՀԱՊԿ-ից և Ռուսաստանից, ինչն էլ անում է Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը։
— Չնայած Մոսկվայի և Անկարայի ներկայիս ավելի քան սերտ հարաբերություններին, հայտնի է, որ նրանք աշխարհաքաղաքական լուրջ տարաձայնություններ ունեն։ Որքա՞ն կարող է տևել ռուս-թուրքական «մարտավարական դաշինքը»:
— Շատ վերլուծաբաններ Մոսկվայի և Անկարայի ներկայիս հարաբերություններն անվանում են «իրավիճակային գործընկերություն»։ Ռուսաստանի համար Թուրքիան ևս մեկ լոգիստիկ ճանապարհ է, իսկ ստեղծված իրավիճակում անընդունելի է կորցնել որևէ կապ արտաքին աշխարհի հետ։ Դա պարզ է: Բայց «աշխարհ մտնելու» համար Ռուսաստանը, փաստորեն, կորցնում է և՛ հեղինակությունը, և՛ դիրքերը մեր տարածաշրջանում, և որի վերադարձը շատ դժվար կլինի։ Ցանկացած հայի համար, անշուշտ, անընդունելի է Արցախի կորուստը և Բաքվի կողմից հայ բնակչության էթնիկ զտումները ռուս խաղաղապահների ներկայությամբ։ Դա շատ ցավալի էր և, ցավոք, կասկածի տակ է դնում ռազմավարական դաշնակցի հուսալիությունը։
Մինչդեռ Թուրքիան փորձում է առավելագույն տնտեսական օգուտ քաղել ստեղծված աշխարհաքաղաքական իրավիճակից։ Սակայն չպետք է մոռանալ, որ Անկարան կարևոր դերակատար է անգլո-սաքսոնական նախագծում, որն ուղղված է ոչ միայն Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից հեռացնելուն, այլ նաև այնտեղ իր գերակայության հաստատմանը։ Եվ այս ամենի օպերատորը Թուրքիան է։ Որպես հարթակ ունենալով Հարավային Կովկասը, նա վարելու է Ռուսաստանն ու Իրանը մասնատելու քաղաքականություն հիմնվելով այսպես կոչված «թուրք եղբայրների» վրա։ Նման պլանները չեն չեղարկվել։
— Ակնհայտ է, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները գնալով ավելի խնդրահարույց են դառնում։ Ի՞նչ եք կարծում, դա անշրջելի է դարձել։
— Գործընթացն անշրջելի չէ, բայց կպահանջվի լուրջ վերաիմաստավորում տարբեր պետությունների դերի և կարևորության հարցում։ Հայաստանում պետք է տեղի ունենան քաղաքական փոփոխություններ, որոնց միջոցով իշխանության կգան ուժեր, որոնք կառաջնորդվեն բացառապես մեր երկրի ազգային շահերով։ Իր հերթին, Ռուսաստանը պետք է վերանայի իր արտաքին քաղաքականությունը Հայաստանի նկատմամբ հիմնվելով հավասարության և առավել փոխշահավետ համագործակցության վրա։ «Բիզնես, ինչպես միշտ» կամ «ո՞ւր են գնալու» մոտեցումներն այլևս չեն աշխատում։ Պետք է հասկանալ, որ բոլոր երկրները, չնայած իրենց չափերին, տնտեսական կշռին և այլին, ունեն իրենց անփոխարինելի տեղը անվտանգության ընդհանուր ճարտարապետության և միջազգային հարաբերությունների կառուցման մեջ։
Եթե մեզ չհաջողվի փոխել իրավիճակը, և Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունը նույնը մնա, ապա երկրի անվտանգության և տնտեսության համար աղետալի զարգացումներից անհնար կլինի խուսափել։ Իսկ Հարավային Կովկասի ապակայունացումը վնասակար ազդեցություն կունենա Ռուսաստանի վրա։ Դա օգուտ կտա միայն արևմտյան կենտրոններին, ինչին էլ նրանք ձգտում են։
