Մոռացված ճգնաժամ` Եվրոպայի շեմին. The Telegraph-ը` Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամի մասին
Լավ օրվա ընթացքում Նինան և նրա ընտանիքը հենց այնքան սնունդ ունեն, որպեսզի սովից չմահանան: Նախաճաշին հաց և վարունգ։ Ճաշի համար մի բուռ բանջարեղեն: Նույնիսկ գուցե կարտոֆիլ և աղ՝ ընթրիքի համար: Բայց վատ օրը սննդի այս տեսակը կարող է անհասանելի լինել, գրում է բրիտանական The Telegraph հրատարակությունը, որը լուսաբանում է Արցախում (Լեռնային Ղարաբաղ) հումանիտար ճգնաժամի աղետալի հետևանքները։«Եթե այսպես շարունակվի, մարդիկ, ի վերջո, կմահանան», - ասում է 23-ամյա աղջիկը հեռախոսով, նախքան իրեն ուղղելը. «Մարդիկ արդեն մահանում են»:
«Նինան մեկն է այն 120,000 էթնիկ հայերից, ովքեր ապրում են աղքատության և հուսահատության մեջ Լեռնային Ղարաբաղում՝ Հարավային Կովկասում դեպի ծով ելք չունեցող անջատված պետություն, որը երկար ժամանակ վիճարկվում է Ադրբեջանի և Հայաստանի կողմից:
2022 թվականի դեկտեմբերից Ղարաբաղը Հայաստանին և արտաքին աշխարհին կապող գլխավոր ճանապարհը՝ Լաչինի միջանցքը, արգելափակվել է Ադրբեջանի կողմից՝ թույլ չտալով սննդամթերքի, դեղորայքի, վառելիքի և այլ պաշարների 90 տոկոսի մուտքը տարածք։
Շրջափակումը դառնում է ճակատագրական և բորբոքում է անընդհատ աճող, և զգալի աստիճանի աննկատ հումանիտար ճգնաժամը Եվրոպայի դռան մոտ»,- ընդգծում է բրիտանական ԶԼՄ-ն։
Նինան հրապարակմանը պատմել է, թե ինչպես է ընկերուհու հորեղբայրը վերջերս մահացել սրտի կաթվածից. շտապօգնությունը վառելիք չի գտել և ուշ հասել է նրան։ Նա հիվանդանոց տեղափոխվելու ճանապարհին մահացել է։ «Ի՞նչ է սա, եթե ոչ ցեղասպանություն» -,- հարցնում է Նինան։
Միջազգային քրեական դատարանի նախկին դատախազը վերջերս զգուշացրել էր, որ Ադրբեջանը ցեղասպանություն է նախապատրաստում Ղարաբաղում տարածաշրջանի էթնիկ հայերի ճնշող մեծամասնության դեմ և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին կոչ էր արել հարցը փոխանցել միջազգային տրիբունալին:
«Սովը ցեղասպանության անտեսանելի զենքն է։ Առանց անհապաղ կտրուկ փոփոխությունների, հայերի այս խումբը մի քանի շաբաթից կոչնչացվի»,- օգոստոսի 9-ին հրապարակված զեկույցում ասել է Լուիս Մորենո Օկամպոն։
«Լեռնային Ղարաբաղին օտար չէ ողբերգությունը: Տարածքը, որը միջազգայնորեն ճանաչված է Ադրբեջանի կողմից, Խորհրդային Միության փլուզումից ի վեր եղել է հակամարտությունների ու բռնությունների կենտրոն...
44-օրյա պատերազմը ավարտվեց ավելի քան 6000 զինվորի մահով և վերջնականապես հանգուցալուծվեց այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի դաշնակիցը, մտավ հրադադարի բանակցությունների մեջ։
Պայմանագրով ռուս խաղաղապահներ են ուղարկվել Ղարաբաղ՝ հսկելու անկլավը Հայաստանի հետ կապող միակ ճանապարհը՝ այսպես կոչված, Լաչինի միջանցքը։
Զինադադարից հետո մարտերը շարունակվեցին, և 2022 թվականի դեկտեմբերին Ադրբեջանը սկսեց շրջափակել Ղարաբաղ տանող երեք մղոնանոց ճանապարհը՝ փակելով տարածքը բոլորի համար, բացառությամբ ռուս խաղաղապահների և Կարմիր խաչի շարասյունների»,- գրում է The Telegraph-ը։
Բայց նույնիսկ Կարմիր Խաչն այն ժամանակվանից արգելափակվել է Ադրբեջանի կողմից՝ մեղադրվելով մաքսանենգության մեջ: Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեի (ԿԽՄԿ) հայաստանյան պատվիրակության հաղորդակցության ծրագրերի ղեկավար Զառա Ամատունու խոսքով՝ իրենց օգնության վերջին առաքումը տեղի է ունեցել հուլիսի 7-ին։
19 բեռնատար շարասյունը, որը Հայաստանից տեղափոխում էր մոտ 360 տոննա մարդասիրական անհրաժեշտ պարագաներ, վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում արգելափակվել է Լաչինի միջանցքի մուտքի մոտ՝ ադրբեջանական անցակետով անցնելու թույլտվության սպասելով։
Այժմ ժամացույցը տատանվում է Ղարաբաղի այն ընտանիքների համար, ովքեր պայքարում են սննդի, դեղորայքի և այլ անհրաժեշտ պարագաների հասանելիության համար, ընդգծում է The Telegraph-ը։
«Իրավիճակը սրվել է Ուկրաինա ներխուժման պատճառով։ Այն պայմաններում, երբ ողջ աշխարհի ուշադրությունը բևեռված է պատերազմի վրա, իսկ Ռուսաստանը շեղված է իր խաղաղապահ պարտականություններից, Ադրբեջանի կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտումները մնում են անպատիժ»,- գրում է լրատվամիջոցը։
Խաղաղարարության Conciliation Resources կազմակերպության կովկասյան ծրագրի տնօրեն Լոուրենս Բրոերսն ասում է, որ Ուկրաինայում պատերազմը «էապես թուլացրել է ռուսական հեգեմոնիան Լեռնային Ղարաբաղում և Ադրբեջանին լայն հնարավորություն է տվել մարտահրավեր նետելու այդ հեգեմոնիային»:
«Ադրբեջանը լիովին օգտվում է այն փաստից, որ Ռուսաստանը շատ անելիքներ ունի այլուր»,- ասել է բրիտանացի պատգամավոր, Հայաստանի հարցով Համակուսակցական խորհրդարանական խմբի (APPG) նախագահ Թիմ Լոութոնը։ «Ես կասկած չունեմ, որ դա Ադրբեջանի էթնիկ զտումների ծրագրի մի մասն է, և արդյոք սա ցեղասպանություն է այս փուլում, ես նկատի ունեմ, որ դա հաստատ մեկ քայլ է հեռու դրանից»:
Չնայած դրան, Մեծ Բրիտանիան չի ցանկանում դատապարտել Ադրբեջանին: Օգոստոսի 1-ին Հայաստանի համար APPG-ի պատգամավորները գրեցին արտաքին գործերի նախարար Ջեյմս Քլևերլիին` հորդորելով նրան «խախտել բրիտանական կառավարության լռությունը շարունակվող վայրագությունների վերաբերյալ»: Պատասխան դեռ չի ստացվել։
