Փաշինյանը խնդրանքով դիմել է Էրդողանին
Թուրքիայի և Հայաստանի ղեկավարների վերջին հանդիպումը, որը առաջինն էր վերջին 13 տարում, կրկին բորբոքել է հարաբերությունների կարգավորման հեռանկարը երկու օտարացած հարևանների միջև, այն ակնկալիքով, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը համաձայնության կգան Եվրամիության քաղաքացիական առաքելության շուրջ՝ օգնելու սահմանազատել իրենց վիճելի սահմանները, գրում է Al-Monitor-ը:Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, նրա ադրբեջանցի գործընկեր Իլհամ Ալիևը և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել են հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում, որից հետո Թուրքիայի և Հայաստանի ղեկավարները երկկողմ բանակցություններ են վարել։ Երկու երկրների միջև վերջին բարձր մակարդակի հանդիպումները տեղի են ունեցել 2008 և 2009 թվականներին, որոնք հանգեցրել են դիվանագիտական կապերի հաստատման և սահմանների վերաբացման գործարքի, որն ի վերջո չի հաջողվել:
Էրդողանը հանդիպումից հետո ասել է, որ Թուրքիան պատրաստ է վերաբացել Հայաստանի հետ սահմանը և օգնել վերականգնելու տրանսպորտային կապերը, հենց որ Երևանն ու Բաքուն խաղաղության համաձայնագրի կնքեն։ Դա նշանակում է, որ Թուրքիան վերանայում է իր պայմանները և Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը պայմանավորում ադրբեջանա-հայկական խաղաղության կնքմամբ: Նախկինում Անկարան ձգտում էր, որպեսզի Հայաստանը դուրս բերի իր զորքերը Արցախից, պայման, որն իրագործվեց 2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի անկլավի շուրջ պատերազմի արդյունքում, որում թուրքական ռազմական օգնությունը օգնեց Ադրբեջանին հաղթել:
Էրդողանի համար առանձնակի հետաքրքրություն է ներկայացնում Ադրբեջանի և Նախիջևանի էքսկլավի միջև հեռանկարային տրանսպորտային կապը, որը Ադրբեջանից բաժանված է հայկական հողով և կիսում է փոքր սահման Թուրքիայի հետ: Անկարայի համար երթուղին, որը հաճախ կոչվում է «Զանգեզուրի միջանցք», կապահովի կարճ ճանապարհ դեպի Կենտրոնական Ասիա:
Էրդողանն ասել է, որ Փաշինյանը որոշակի խնդրանքներ է ներկայացրել, որոնք կքննարկվեն երկու երկրների արտգործնախարարների և հատուկ բանագնացների կողմից։ Հունվարից ի վեր հատուկ բանագնացները հանդիպել են չորս անգամ։ Նրանց հինգերորդ հանդիպումը, որը նախատեսված էր սեպտեմբերին, ձախողվեց ադրբեջանա-հայկական նոր բախումների ֆոնին:
Al-Monitor-ին հայտնի է դարձել, որ Փաշինյանը Էրդողանից օգնություն է խնդրել ռազմագերիների ազատ արձակման և հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման հարցում։ Փաշինյանը, ըստ աղբյուրների, ցանկանում է, որ սահմանը գծվի խորհրդային ժամանակների քարտեզի հիման վրա, այլ ոչ թե նախասովետականի, ինչը կհանգեցնի Հայաստանի տարածքների կորստի։ Էրդողանն իր հերթին բարձրացրել է տրանսպորտային միջանցքի հարցը և կրկնել, որ Երևանը պետք է վերջ տա Օսմանյան ժամանակաշրջանի հայերի ջարդերը որպես ցեղասպանություն ճանաչելու միջազգային արշավին, գրում է կայքը։
«Թուրքիայի հետ մերձեցումը Փաշինյանի համար տրամաբանական ճանապարհ է, քանի որ նա փորձում է ազատվել ռուսական ազդեցությունից: Իր հերթին, Էրդողանը հազիվ թե գտներ մեկ այլ հայ առաջնորդի, որը հակված է խաղաղության, ինչպես Փաշինյանը»,- նշում է Al-Monitor-ը:
Ալիևի կեցվածքը, սակայն, բավականին անփույթ է՝ քաջալերված թուրքական աջակցությամբ, որը թեքեց ուժերի հավասարակշռությունը նրա օգտին: Ալիևի գործելաոճը Հայաստանին այլ բան չի խոստացել, բացի լիակատար անկումից։ Այսպիսով, Էրդողանի այն պնդումը, թե Թուրքիան չունի սեփական նախապայմաններ, և Փաշինյանը պետք է հաշտվի Ալիևի հետ, իրական ներդրում չի ունենում գործընթացն առաջ մղելու գործում։ Հայաստանի հետ Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորումը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի հետ կապելը Թուրքիային թողնում է առանց անկախ ճանապարհային քարտեզի կամ թույլ չի տալիս օգտագործել իր կշիռը հարավային Կովկասում հանգույցը խճճելու համար: Որպես այդպիսին, Էրդողանի քաղաքականությունը կարող է ուժեղացնել Ալիևի՝ ուժ կիրառելու հակումը:
