ԼՂ -ն Բաքվի դեմ օգտագործեց իր վերջին զենքը՝ Ադրբեջանի զանգվածային մերժումը. իսկ թուրքերը կասկածում են, որ հեռացածների թիվը ուռճացված է
Vz.ru-ն գրում է, որ հայ բնակչությունը զանգվածաբար լքել է Լեռնային Ղարաբաղը: Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կանխատեսել է, որ տարածաշրջանում տեղի բնակիչներ գրեթե չեն մնա։ Բացի այդ, տարածաշրջանում սկսվել են չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության (ԼՂՀ) հայտնի գործիչների ձերբակալությունները։
Այսպիսով, կարող ենք փաստել, որ Լեռնային Ղարաբաղը Բաքվի դեմ օգտագործեց իր վերջին զենքը՝ Ադրբեջանի զանգվածային մերժումը։
Այդուհանդերձ, ադրբեջանցի քաղաքագետները կարծում են, որ նման եզրակացությունները վաղաժամ են, իսկ հեռացածների թվի մասին տվյալները Երևանը միտումնավոր ուռճացնում է։ Նրանց կարծիքով, ԼՂՀ բնակիչների մի զգալի մասը հակված է նոր իշխանության օրոք մնալ հայրենիքում։ «Այս պահին միայն մի կողմն է տեղեկատվություն տրամադրում Լեռնային Ղարաբաղից հեռացածների մասին՝ Հայաստանը։ Իմ կարծիքով, անհնար է Երևանը անվանել օբյեկտիվ աղբյուր։ Թվերն արհեստականորեն ուռճացված են։ Արտահոսք կա, բայց դա այնքան էլ մեծ չէ, որքան փորձում են ցույց տալ»,- ասել է Բաքվի Մուլտիկուլտուրալիզմի միջազգային կենտրոնի աշխատակից Թոֆիկ Աբբասովը։ Նրա խոսքով, ոմանք արհեստականորեն ստեղծված խուճապի պատճառով են ժամանակավորապես լքում Ղարաբաղը, բայց կարող են հետագայում վերադառնալ։
Բաքվի քաղաքագետների «Հարավային Կովկաս» ակումբի ղեկավար Իլգար Վելիզադեն նույնպես նշել է, որ Ղարաբաղը լքածների մասին դեռևս ճշգրիտ տվյալներ չկան։ Բայց նա համաձայն է, որ հայերի մեծ մասը արդեն լքել է տարածքը։ «Ադրբեջանական կողմը տեղի բնակչությանն առաջարկել է համարժեք վերաինտեգրման ծրագիր, և ոմանք, հավանաբար, կվերադառնան իրենց հայրենիք: Բաքուն պատրաստ է հաշվի առնել նրանց շահերը, իսկ տեղացիներին քաղաքացիություն տրամադրելու ընթացակարգն արդեն սկսվել է»,- ասել է փորձագետը։ Ըստ նրա, Երևանը պետք է համոզի մարդկանց, որ իրենց ճակատագրերը վտանգված չեն, և «նման քայլը ներդրում կլինի Կովկասի խաղաղ և կայուն ապագայի համար», բայց «Հայաստանը կրկնում է էթնիկ զտումների մասին իր թեզը»։ «Ոչ ոք ստիպողաբար չի վտարել Ղարաբաղի քաղաքացիներին, և նրանց հեռանալը տեղի է ունեցել, ի թիվս այլ բաների, ռուս խաղաղապահների հսկողության ներքո»,- նշել է Վելիզադեն։
Հայկական փորձագիտական հանրությունը լուրջ մտահոգություն է հայտնում Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքացիների ճակատագրի վերաբերյալ։ Այսպես, Խորհրդային բանակի գեներալ-լեյտենանտ, Հայաստանի պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Նորատ Տեր-Գրիգորյանցն ընդգծել է, որ ԼՂՀ բնակիչները պատրաստ չեն ընդունել Բաքվի իշխանությունը և լքել են իրենց տները վախենալով սեփական ճակատագրի համար։ «Ղարաբաղը ոչ մի տեղից չի հայտնվել: Այդ հողի վրա հայերը շատ երկար են ապրել։ Սակայն այդ տարածքը տրվել է Ադրբեջանին, ինչի արդյունքում նրա բնակիչները ենթարկվել են ճնշումների, անհնար էր աշխատանք գտնել ու սովորել մայրենի լեզվով»,- ընդգծել է զրուցակիցը։ «Բնականաբար, նման պայմաններում տարածաշրջանը ստիպված էր անկախություն հռչակել և պաշտպանել այն դժվարին մարտերում։ Այդ երկրի ժողովուրդը շատ հպարտ է և տոկուն: Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին նա քաջաբար է կռվել նացիստական Գերմանիայի դեմ, այդ թվում պաշտպանելով Ադրբեջանը։ Ուստի, զավթիչի առաջ չհանձնվելը նույնպես տեղական ազգային հատկանիշ է»,- նշել է Տեր-Գրիգորյանցը։ Գեներալը կարծում է, որ Ադրբեջանը պետք է ժամանակավոր քաղաքներ կառուցի, ինչպես եղավ ԳԴՀ-ում, երբ խորհրդային բանակը հեռացավ։ «Դա կհեշտացներ հանրապետության քաղաքացիների ճակատագիրը»,- վստահ է Տեր-Գրիգորյանցը։
Ռուս փորձագետները կանխատեսում են, որ ղարաբաղյան վերաինտեգրման գործընթացի շրջանակներում Ադրբեջանը կբախվի բարդ իրողության։ Այսպես, քաղաքագետ Արմեն Գասպարյանը կարծում է, որ երեսուն տարվա վեճը հայերի և ադրբեջանցիների միջև իրական ատելության տեղիք է տվել։ Ուստի պետք չէ հույս դնել նրա վրա, որ ԼՂՀ քաղաքացիները կցանկանան մնալ Բաքվի կողմից վերահսկվող տարածքում։ «Ղարաբաղն ապագայում կընդգրկվի Ադրբեջանի կազմում, տեղական իշխանությունները հսկայական ծրագրեր ունեն։ Միայն թե Իլհամ Ալիևը կանգնած է երկու բավականին լուրջ խնդրի առաջ: Առաջինը այն է, թե ինչպե՞ս խուսափել ցեղասպանության մեղադրանքներից։ Բանն այն է, որ այն իրավիճակը, երբ չճանաչված հանրապետության գրեթե բոլոր բնակիչները հեռանում են, չի կարող հարցեր չառաջացնել,- նշել է զրուցակիցը,- երկրորդն այն է, բոլոր բնակիչները լքել են Ղարաբաղը։ Մնացել են միայն դատարկ տները։ Իհարկե, Բաքուն կգտնի այնտեղ տեղափոխվելու պատրաստ մարդկանց որոշակի քանակություն։ Բայց հարցն այն է, թե ի՞նչ պայմաններով և ի՞նչ քանակությամբ։ Նրանք, ովքեր 1990-ականներին լքել են այդ տարածքները, դժվար թե վերադառնան։ Նրանք արդեն ինտեգրվել են ադրբեջանական հասարակությանը։ Այդ պատճառով էլ, ամենայն հավանականությամբ, տարածաշրջանը ամբողջովին դատարկ կմնա»։
