Մոսկվան ու Բրյուսելը ղարաբաղյան լաբիրինթոսում.հնարավոր է, որ ԵՄ-ն պահանջի այդ զորախումբը նոսրացնել այլ երկրների զորամասերով
Regnum.ru-ն գրում է, որ Ղարաբաղյան ուղու վրա հասունանում է հերթական սուր քաղաքական և դիվանագիտական ինտրիգը։ ՌԴ ԱԳՆ տեղեկատվության և մամուլի դեպարտամենտի փոխտնօրեն Իվան Նեչաևը ճեպազրույցում հայտարարել է մինչև օգոստոսի վերջ Բաքվի, Երևանի և Մոսկվայի միջև եռակողմ շփումների նախապատրաստման մասին։ Նրա խոսքով երեք երկրների միջև շփումները կկազմակերպվեն «բարձր մակարդակով»։ Նա նաև մանրամասնել է, որ թեման լինելու է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման տարբեր ուղղություններ, և ընդգծել, որ «ավելի մանրամասն տեղեկատվություն կտրամադրենք ավելի ուշ»:Անմիջապես նշենք, որ քաղաքական պրակտիկայում դիվանագետները հաճախ չեն կիրառում առաջիկա «բարձր մակարդակի» հանդիպման մասին հայտարարություն նախքան դրա հնարավոր գործնական իրականացումը։ Դա միշտ արվում է հատուկ նպատակներով: Նախ, պարզ է, որ Նեչաևը հանդես է եկել ԱԳՆ ղեկավարության հետ համաձայնեցված տեղեկատվական նախաձեռնությամբ, որի նպատակն է նշանավորել գալիք իրադարձությունը` դրան որևէ հատուկ քաղաքական հավակնություն չտալով։
Երկրորդ հերթին Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարներ Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի մասնակցությամբ Մոսկվայում կայանալիք բանակցությունների կոնկրետ թեման չի նշվում, ինչի պատճառով էլ տեղեկատվության պակասը կարելի է լրացնել տարբեր վերլուծական փաստարկներով։ Երրորդ այն է, որ ՌԴ ԱԳՆ-ի պահվածքը թելադրված է Բաքվի և Երևանի հարաբերություններում առկա կամ ձևավորվող իրավիճակով, սակայն այն չի բարձրացվել լրատվության աստիճանի, ինչը նվազեցնում է խնդրի քաղաքական ակտուալացումը։ Դա կարող է պայմանավորված լինել տարբեր պատճառներով, ոչ միայն կապված ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների քաղաքական ենթատեքստի սահմանման հետ։
Բանն այն է, որ ավելի վաղ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը հայտարարել էր, որ Ալիևն ու Փաշինյանը կարող են հանդիպել Բրյուսելում։ Հստակ ժամկետների մասին դեռ խոսակցություն չկա, սակայն թեման հայտնի է՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հեռանկարը։ Միևնույն ժամանակ, ապշեցուցիչ է այն, որ Միշելը միշտ անդրկովկասյան խաղի մեջ է մտնում ԼՂ շփման գծում իրավիճակի սրման պահին։ Այդպես էր անցած ամառ, երբ նա այցելեց Բաքու և Երևան, և երբ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին եռակողմ խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումից հետո սկսվեցին առաջին լուրջ սրացումները ղարաբաղյան հակամարտության գոտում։
Երբ 2021 թվականի նոյեմբերին Հայաստանի Սյունիքի մարզի և Ադրբեջանի Քելբաջարի սահմանին մարտեր սկսվեցին, Միշելին հաջողվեց Բրյուսելում հանդիպում կազմակերպել Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև։ Այդ առումով շատ փորձագետներ անմիջապես ուշադրություն հրավիրեցին այն փաստի վրա, որ ԵՄ-ն ստանալով Ալիևի և Փաշինյանի համաձայնությունը՝ սկսեց «սեփականաշնորհել» 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի դիրքորոշումները և սկսեց դրանց համատեղ իրականացումը, այդ թվում Ադրբեջանի հիմնական հատվածից Նախիջևան տանող ճանապարհի հարցում:
«Որոշում է կայացվել երկաթուղային գծերի վերականգնմանը անցնել համապատասխան սահմանային և մաքսային հսկողության միջոցներով՝ փոխադարձության սկզբունքով։ ԵՄ-ն պատրաստ է աջակցել մայրուղային գծերի զարգացմանը իր տնտեսական և ներդրումային ծրագրին համապատասխան։ Առաջարկվող տնտեսական խորհրդատվական հարթակը նույնպես կարող է աջակցել այդ գործընթացին»,- ասված է Բրյուսելի հանդիպման արդյունքներով համատեղ հայտարարության մեջ։
Այնպես որ, փաստորեն մոսկովյան կողքին հայտնվեց նաև բրյուսելյան միջնորդ կենտրոնը։ Հիմա դրանք երկուսն էլ գործում են, բայց Արևմուտքի և Ռուսաստանի դիմակայության պայմաններում։ Կա ևս մեկ ինտրիգային կարևոր նրբերանգ. ԵՄ-ն պնդում է ակտիվացնել աշխատանքը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջոցով, որի կազմում են Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան։ Բայց Մոսկվան կարծում է, որ այդ խումբը ոչնչացվել է Արևմուտքի կողմից։ Ալիևն էլ խոսում է ընդհանրապես նրա քաղաքական կարողությունների կորստի մասին, բայց այնուամենայնիվ Երևանի հետ միասին ընդունում է Միշելի միջնորդական ջանքերը։
Այստեղից կարելի է անել հետևյալ եզրակացությունը. Ալիևը լռելյայն ընդունել է ԵՄ-ի առաջարկը, որն է՝ աշխատել ոչ թե ԼՂ-ի, այլ իր տարածքում, այսպես կոչված, հայկական անկլավի կարգավիճակի որոշման վրա, ինչը ձեռնտու է նաև Փաշինյանին։ Ստեղծված իրավիճակում միայն երկու կողմերի նման դիրքորոշումը կարող է հանգեցնել այդ խնդրի փոխադարձ ընդունելի փոխզիջումային լուծմանը և վերացնել խցանումները խաղաղության պայմանագրի ճանապարհին։ Հակառակ դեպքում կարելի է խոսել միայն երկու կողմերի կողմից դիվանագիտական սխոլաստիկայի կիրառման մասին։ Ի վերջո, հետո կպարզվի, որ Ադրբեջանը Բրյուսելում պարզապես հնչեցրել է իր դիրքորոշումը, իսկ Հայաստանը իրը։ Եվս մեկ պահ Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների ներկայության հեռանկարների վերաբերյալ. հնարավոր է, որ ԵՄ-ն պահանջի այդ զորախումբը նոսրացնել այլ երկրների զորամասերով։
Ինչ վերաբերում է Մոսկվային, ապա նա ուշադիր հետևում է Անդրկովկասում տեղի ունեցող իրադարձություններին։ Զուտ հայտարարությունների, դատարկ հռետորաբանության և ժամանակավոր որոշումների ժամանակներն անցել են։ Մոտենում է առանցքային հարցի՝ Լեռնային Ղարաբաղի ապագայի վերաբերյալ կոշտ որոշումներ կայացնելու ժամանակը։ Սակայն նման որոշում դեռ պետք է կայացվի նաև ԵՄ-ի կողմից։ Անդրկովկասի աշխարհաքաղաքականության մեջ շարունակվող տեկտոնական տեղաշարժերի ֆոնին այդ խնդիրն իր ողջ սրությամբ նորից սկսել է բացահայտվել։
