Հայկական կողմի շփոթված և հակասական պահվածքը,ձախողումների համար պատասխանատուների մոլեգին որոնումը չի կարող այլ բան առաջացնել, բացի ծայրահեղ տարակուսանքից
Fondsk.ru-ն գրում է, որ հազիվ թե որևէ մեկի համար գաղտնիք լինի այն, որ հայ-ադրբեջանական բանակցությունները ընթանում են մի քանի հարթակներով: Մոսկվայի և Բրյուսելի դիմակայության համատեքստում մի քանի մրցակցող բանակցային հարթակների առկայությունը առնվազն լրացուցիչ անորոշություն և լարվածություն է մտցնում տարածաշրջանային գործընթացներում։Ինչպես նշում է քաղաքագետ Արշալույս Մղդեսյանը, չճանաչված ԼՂ իշխանությունները ռուսների միջնորդությամբ և պաշտոնական Երևանի իմացությամբ «որոշակի կապեր ունեն Ադրբեջանի հետ»։ Կողմերի շփումներն ուղղված են կազմակերպչական և տեխնիկական հարցերի լուծմանը (կոմունիկացիաների օգտագործում, Սարսանգի ջրամբարի զննում և այլն), սակայն, ներկայիս լարված մթնոլորտում շփումները մշտապես քաղաքականացվում են:
ԼՂ-ում կոչ են անում Փաշինյանին, ով ժամանակին երդվել էր, որ ժողովրդից գաղտնիք չի լինելու, բացահայտել Բաքվի հետ բոլոր պայմանավորվածությունները՝ այդ թվում բանավոր։ Ամեն դեպքում, հայկական կողմի շփոթված և հակասական պահվածքը, պատասխանատվությունը ռուսների վրա գցելու պարբերական փորձերը, հասկանալի տեղեկատվության բացակայությունը, սեփական անգործունակության և ձախողումների համար պատասխանատուների մոլեգին որոնումը չի կարող այլ բան առաջացնել, բացի ծայրահեղ տարակուսանքից:
2018 թվականի «թավշյա հեղափոխությունից» հետո նոր իշխանությունները բազմիցս են հայտարարել, որ Ռուսաստանը պետք է ընդունի «նոր իրողությունները»։ Ավելին, քաոս և խառնաշփոթ մտցնելով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցային գործընթացում, ապակազմակերպելով բանակն ու հատուկ ծառայությունները, նրանք աշխատեցին և՛ խախտելու վաղեմի ստատուս քվոն, և՛ Լեռնային Ղարաբաղը հանձնելու կոշտ տարբերակով։
Ինչպես կարծում է ՄԳԻՄՕ-ի պրոֆեսոր Անդրանիկ Միհրանյանը «Հայաստանի իշխանությունները հետապնդում են իրենց հետևողական հակառուսական գիծը, Փաշինյանը և նրա համախոհները միշտ կողմ են եղել Ռուսաստանին Հայաստանից՝ Հարավային Կովկասից, դուրս մղելուն, և կենտրոնացել են Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ բոլոր հարցերում զիջումների միջոցով պայմանագրային հարաբերությունների հաստատման վրա … ռուսների գործողությունները 44-օրյա պատերազմի վերջին փուլում, Ղարաբաղի գոնե մի մասի պահպանումը, ռուս խաղաղապահների առկայությունը հարված դարձան Փաշինյանի ու նրա թիմի շահերին ու նպատակներին, որովհետև նրանց հետևողական գիծը միշտ էլ եղել է Ղարաբաղի մերժումը որպես բեռ, որը խանգարում է, ինչպես իրենց է թվում, բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատել հարևանների հետ, Արևմուտքին և ԱՄՆ-ին ներգրավել տարածաշրջան և սեղմել ռուսներն ու ռուսական ռազմաբազան դուրս բերել Հայաստանից»:
Ռուսաստանի համար անհաջողությունը Ուկրաինայում կարող է հանգեցնել Հարավային Կովկասում անվտանգության վակուումի ձևավորման, որը Ադրբեջանը կօգտագործի ղարաբաղյան հիմնախնդիրը վերջնականապես լուծելու համար: Նման կարծիքի են բազմաթիվ հայ և օտարերկրյա փորձագետներ։ Առայժմ նման սցենարը անհավանական է թվում, և Ռուսաստանի կարևորությունը՝ որպես Հայաստանի անվտանգության առանցքային երաշխավոր, վերջին երկու տարիների ընթացքում չի նվազել։
Մասնավորապես, Հայաստանի արտաքին սահմանների չորս հատվածներից միայն ամենահանգիստը՝ վրացական հատվածն է պահպանվում հանրապետության սահմանապահ զորքերի կողմից: Եթե մինչև 2020 թվականը Ադրբեջանի հետ սահմանը պահում էր հայկական բանակը, ապա այսօր այդ ուղղությամբ տեղակայվում են ռուսական սահմանապահ կետեր (Տավուշ, Գեղարունիք, Վայոց ձոր, Սյունիք)։ Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի որոշակի շրջանակների սիրախաղերը Արևմուտքի հետ օբյեկտիվորեն նպաստում են հանրապետության (մասնավորապես սահմանամերձ շրջանների) վերածմանը սադրանքների համար պարարտ «գորշ գոտու»։
Կարելի է ենթադրել, որ ինչ-որ չափով հենց այդ սցենարն էր զարգացել օգոստոսի սկզբին, երբ Բաքուն իրականացրեց «Հատուցում» գործողությունը՝ վերահսկողության տակ վերցնելով Սարիբաբա և Բուզդուխ բարձունքները Լաչինի և Քալբաջարի (Բերձոր և Քարվաճառ) տարածքներում։ Բախումների դադարեցումից հետո Բաքուն վերջնագրի տեսքով պահանջեց Երևանից ավարտել հայկական բանակը Ղարաբաղից դուրս բերելը, ինչպես նաև իրականացնել տարածաշրջանում «ապօրինի զինված կազմավորումների» զինաթափման գործընթացը։
Փաշինյանը փաստացի համաձայն է դրա հետ, քանի որ պնդում է, որ «Բաքվի երաշխիքների դեպքում Արցախի ՊԲ-ն կարող է մարտական հերթապահություն չկատարել», և միաժամանակ նա Մոսկվային է մեղադրել անգործության մեջ.
«Վերջին իրադարձությունները հայ հասարակության մեջ հարցեր են առաջացնում Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղապահ առաքելության էության և բովանդակության վերաբերյալ»:
Ստեղծագործորեն զարգացնելով «հզոր վարչապետի» թեզերը՝ «ռուսական քարոզչության» դեմ արտոնագրային պայքարողները հիստերիկ կերպով պահանջում են «հեռացնել Ռուսաստանի չարաբաստիկ ստվերը հայ-ադրբեջանական գործընթացից»։ Ըստ նրանց տրամաբանության՝ «մեր կոնֆլիկտները հարևան Ադրբեջանի հետ... կազմակերպված, բեմադրված, ոգեշնչված են և առաջնորդվում են Ռուսաստանի կողմից», և որ իբր հենց նա է այդ կոնֆլիկտների «հիմնական շահառուն»։
Նրանք որպես ստեղծված իրավիճակից ելքեր, մասնավորապես, առաջարկում են Հայաստանի անդամակցության կասեցում ՀԱՊԿ-ում (մինչև դուրս գալը), Արևմուտքի հետ բանակցությունների սկիզբ՝ հայկական բանակի ռուսական «անարդյունավետ» զենքերից ազատվելու և վերազինելու ակնկալիքով, Ռուսաստանի ռազմական օբյեկտների համար ավելի կոշտ կանոններ՝ ներառյալ ռազմական ճամբարներից դուրս գալու արգելքը, Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ բանակցությունների ակտիվացում «Թբիլիսի» և «Բրյուսել» բանակցային հարթակներում, տնտեսական կապերի դիվերսիֆիկացում, ներառյալ ռուսական ապրանքների ներմուծման դադարեցումը և այլն: Նման մտածելակերպի ակտիվ պարտադրումը Հայաստանի քաղաքացիներին անխուսափելիորեն կհանգեցնի ռուս-հայկական հարաբերություններում ճգնաժամային երևույթների սրմանը։
