Հոկտեմբերի 11-ը ընդդեմ ցավի համաշխարհային օր. Հարցազրույց հոգեբան Սոնա Հարությունյանի հետ
2004 թ.-ից հոկտեմբերի 11-ը նշվում է որպես ընդդեմ ցավի համաշխարհային օր: Օրվա խորհրդի և հոգեբանական գործոնների մասին Hayacq.com-ը զրուցեց Սթրեսի և Ցավի կառավարման կենտրոնի ղեկավար,
հ.գ.թ., դոցենտ Սոնա Հարությունյանի հետ:
-2004 թ.-ին հոկտեմբերի 11-ը Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն առաջարկեց սահմանել ընդդեմ ցավի համաշխարհային օր: Այս օրը ի՞նչ խորհուրդ ունի իր մեջ:
-Այո,
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունն առաջարկեց առանձնացնել ընդդեմ ցավի
համաշխարհային օր, և այս նախաձեռնությանը միացան Ցավի ուսումնասիրման միջազգային ասոցացիան
ու Ցավի ուսումնասիրման եվրոպական միությունը: Այս նախաձեռնության նպատակն է հասարակության,
մասնագետների ուշադրությունը կենտրոնացնել ցավի հիմնահարցերի լուսաբանման և հաղթահարման
ուղիների վրա: Ընդդեմ ցավի համաշխարհային օրվա շրջանակներում յուրաքանչյուր տարի նվիրվում
է ցավի որևէ տեսակի ուսումնասիրությանը, իսկ 2018թ.-ը հայտարարվել է ՑԱՎԻՆ ԱՌՆՉՎՈՂ
ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՈՐԱԿԻ ԲԱՐՁՐԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏԱՐԻ:
-Հայաստանում
ի՞նչ է արվում այս ուղղությամբ:
-Սթրեսի և ցավի կառավարման կենտրոնը ՀՀ-ում առաջինն էր որ միացավ այս նախաձեռնությանը:
Եվ հետևաբար, կազմակերպում է ցավին առնչվող թեմաներով միջոցառումներ, որոնք նպաստում են ցավի վերաբերյալ`
· Հասարակության տեղեկացվածության բարձրացմանը:
· Պացիենտների իրազեկվածության ապահովմանը:
· Մասնագետների կրթության զարգացմանը:
Կենտրոնը նաև ընդլայնում է միջազգային համագործակցության
շրջանակները` փորձի փոխանակման շնորհիվ ցավի
տարածվածության նվազեցման արդյունավետ բանալիներ ձեռք բերելու համար:
-Վերջին ժամանակներում ցավը
դիտվում է ոչ միայն որպես մարմնական դրսևորում, այլ կարևորվում է նաև հոգեբանական կողմը:
Կարո՞ղ ենք ասել, որ միահյուսված են հոգեբանականն ու ֆիզիոլոգիականը:
-Իրավացի
եք, վերջին 15 տարիների ընթացքում մեծ ուշադրություն է դարձվում հատկապես ցավի և հոգեբանական
գործոնների միջև կապին: Հետևաբար, ցավը հասկանալու և հաղթահարելու համար տարբեր մասնագետներ
պետք է համագործակցեն. ցավը հոգեբանականի և ֆիզիոլոգիականի միասնություն է:
-Խոսենք
ցավի հոգեբանական պատճառներից, որո՞նք են առավել հաճախ նպաստում ցավի առաջացմանը:
Ցավը
և հոգեբանական գործոնները պատճառ-հետևանքային կապի մեջ են: Ինչպես ցավն է ընդունակ
առաջացնել սթրես, այնպես էլ քրոնիկ սթրեսը ընդունակ է դրսևորվել ցավի միջոցով: Սերտ
կապվածություն գոյություն ունի նաև ցավի և դեպրեսիայի միջև: Ցածր ինքնագնահատականը,
բացասական հույզերի կուտակումը, հոգեկան տրավման, մեղքի զգացումը ևս գործոններ են,
որոնք նախորդում են ցավային գանգատի առաջացմանը:
-Որո՞նք
են ցավի հիմնախնդիրները ժամանակակից փուլում:
Եթե
նախկինում ցավը դիտարկվում էր որպես զգայական և հուզական տհաճ ապրում` պայմանավորված
հյուսվածքի իրական կամ պոտենցիալ վնասվածքով, ապա վերջերս Ցավի ուսումնասիրման միջազգային ասոցիացիան ներկայացրել է ցավի հետևյալ սահմանումը. «Ցավը դիսթրեսային փորձառություն է` կապված հյուսվածքի իրական կամ պոտենցիալ վնասվածքի, զգայական, հուզական, կոգնիտիվ և սոցիալական բաղադրիչների հետ»: Սահմանումն արդեն իսկ շեշտադրում է հոգեբանական գործոնների
անժխտելի դերը ընդդեմ ցավի գործընթացում: Ներկայումս ցավի հիմնախնդիրների լուսաբանումը
և լուծման ուղիները հնարավոր է գտնել միայն միջդիսցիպլինար կամ բազմամասնագիտական մոտեցման
միջոցով:
Զրուցեց՝
Իրինա Սարգսյանը